Spis treści:
Sprawy dotyczące sankcji kredytu darmowego nabierają tempa. 23 stycznia 2025 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej rozstrzygnął, że instytucje finansowe muszą przedstawiać konsumentom jasno zasady wyliczania oprocentowania. Wśród umów, które analizujemy w naszej Kancelarii, zdarzają się takie, w których bank ograniczył się w tym zakresie tylko do ogólnych zapisów albo w ogóle nie wypełnił ciążącego na nim obowiązku informacyjnego, dlatego warto bliżej przyjrzeć się swojemu zobowiązaniu kredytowemu. Przybliżamy szczegóły sprawy.
Banki dopuszczają się nieuczciwych praktyk
Przepisy z zakresu ochrony konsumentów wymagają od instytucji finansowych podwyższonej uważności w trakcie zawierania umów z osobami fizycznymi. Praktyka pokazuje, że nie zawsze ustawowe obowiązki zostały wypełnione poprawnie.
W umowach kredytu konsumenckiego znalazły się różnego rodzaju uchybienia. Spora część dotyczyła niedopełnienia obowiązków informacyjnych. W treści umowy pomijano informację o kosztach, które kredytobiorca musi ponieść zgodnie z umową czy innych kluczowych dla zobowiązania postanowień, takich jak chociażby rodzaj kredytu, czas trwania umowy, sposób spłaty czy RRSO. W tych okolicznościach konsumenci nie znali rzeczywistego zakresu swojego zobowiązania i nie mogli rzetelnie ocenić warunków produktu. Problem dotyczy dziesiątek tysięcy kredytobiorców.
Konsumenci mogą korzystać z dedykowanej ochrony
Na szczęście konsumenci zostali objęci dedykowaną ochroną w stosunkach z przedsiębiorcami. Sankcja kredytu darmowego sprawia, że w przypadku określonych naruszeń instytucji finansowej kredytobiorca może zwrócić kredyt bez odsetek i innych kosztów. W ten sposób da się uzyskać wysoki zwrot lub obniżyć przyszłe raty nawet o połowę.
Skorzystanie z sankcji kredytu darmowego jest możliwe w przypadku, gdy:
- kredyt został zaciągnięty przez osobę fizyczną mającą status konsumenta (dokonującą czynności niezwiązanej z jej działalnością gospodarczą);
- kwota kredytu nie przekracza 255 550 złotych;
- umowa została zawarta po 18 grudnia 2011 roku;
- od zakończenia spłaty zobowiązania minął maksymalnie rok;
- doszło do naruszenia przepisów art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim (w tym wymienionych powyżej).
Dzięki sankcji kredytu darmowego kredytobiorca ma szansę spłacić jedynie nominalną kwotę zadłużenia wynikającego z zaciągniętego kredytu, bez opłat dodatkowych. Z tego powodu skorzystaniem z SKD interesuje się coraz więcej konsumentów.
TSUE w niedawnym wyroku jasno stanął po stronie konsumentów
Przełomem w sprawach dotyczących sankcji kredytu darmowego jest wydany 23 stycznia 2025 roku wyrok w sprawie o sygn. akt C-677/23, który odnosi się do zasad obliczania RRSO, czyli Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania w umowach kredytu.
TSUE rozstrzygnął, że instytucje finansowe muszą przedstawiać konsumentom wszystkie szczegółowe informacje, które są potrzebne do samodzielnego obliczenia wysokości kosztów kredytu. To właśnie RRSO jest istotnym wskaźnikiem podczas porównywania dostępnych na rynku produktów, stąd zwiększone wymagania w stosunku do banków. Zgodnie z wyrokiem instytucje nie mogą ukrywać założeń, które leżą u podstaw obliczania RRSO. Niedopuszczalne jest m.in. odmawianie udzielenia informacji o konkretnych wartościach branych pod uwagę przy wyliczeniach.
Orzeczenie TSUE zostało co prawda wydane w sprawie słowackiej, ale ma istotne znaczenie również dla polskich kredytobiorców. W naszym kraju liczba aktywnych umów sięga kilku milinów. Instytucje finansowe podczas konstruowania wzorów umownych nie zawsze wypełniły wszystkie obowiązki. Nowe orzeczenie może przyczynić się do łatwiejszego egzekwowania odpowiedzialności za naruszenia i jednocześnie zwiększyć transparentność warunków kredytów na przyszłość.
To nie koniec spraw dotyczących sankcji kredytu darmowego w TSUE
Do sądów trafia coraz więcej spraw związanych z sankcją kredytu darmowego. W czasie ich analizy zdarza się, że skład orzekający napotyka na wątpliwości dotyczące zgodności z prawem UE i decyduje się skierować sprawę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Z tego powodu sukcesywnie przybywa postępowań dotyczących SKD, które toczą się w TSUE. Obecnie jest ich kilkanaście.
Na część rozstrzygnięć trzeba jeszcze zaczekać, jednak regularnie pojawiają się nowe orzeczenia, w których Trybunał staje po stronie konsumentów. Jako przykład można podać chociażby niedawny wyrok w sprawie o sygn. akt C-472/23, w której TSUE nie miał wątpliwości, że sankcja kredytu darmowego nie narusza przepisów unijnych, ponieważ z samej definicji kara za naruszenia ma być nie tylko proporcjonalna, ale również skuteczna i odstraszająca.
Jeśli chcesz przeprowadzić ocenę swojej umowy kredytowej i sprawdzić, jakie działania możesz podjąć w sprawie, skontaktuj się z nami i przeprowadź wszechstronną analizę jej stanu faktycznego oraz prawnego.
