Rozwód sprawia, że byli małżonkowie muszą podjąć szereg czynności mających na celu uregulowanie ich wzajemnych stosunków i ostateczne zakończenie wspólnych spraw, w tym finansowych. O ile podział majątku – w szczególności w razie braku sporu i woli polubownego rozwiązania sprawy – jest jasno uregulowany w przepisach, więcej wątpliwości w praktyce budzi sytuacja, w której małżonkowie wspólnie zaciągnęli kredyt hipoteczny. Dowiedz się, jak należy uregulować tę kwestię i kto będzie zobowiązany do uiszczania rat po rozwodzie.
Małżeńskie ustroje majątkowe
Najbardziej popularnym ustrojem małżeńskim majątkowym jest wspólność ustawowa, która powstaje z mocy prawa w chwili zawarcia związku małżeńskiego, o ile nie została zawarta umowa w zakresie rozdzielności. W tym drugim przypadku wyróżniamy kilka rodzajów, jednak najwięcej osób wybiera rozwiązanie, zgodnie z którym nie dochodzi do powstania majątku wspólnego małżonków, a każdy z partnerów gospodaruje samodzielnie swoimi pieniędzmi jak dotychczas.
W przypadku wspólnoty majątkowej sytuacja jest odwrotna – zdecydowana większość składników majątku nabytych po wstąpieniu w związek małżeński jest objęta wspólnością. Do majątku odrębnego wchodzą z kolei m.in. przedmioty nabyte w drodze dziedziczenia. Majątek osobisty obejmuje również składniki zebrane przed zawarciem małżeństwa.
Co dzieje się z majątkiem małżonków po rozwodzie?
Należy podkreślić, że orzeczenie rozwodu nie prowadzi do podziału wspólnego majątku zgromadzonego przez małżonków. W tym dniu dochodzi jedynie do ustanowienia pomiędzy nimi rozdzielności oraz powstania współwłasności w częściach ułamkowych (najczęściej po połowie).
Do zniesienia współwłasności konieczne jest z kolei wystąpienie do sądu o podział majątku wspólnego bądź ustalenie tej kwestii w drodze umowy. Postępowanie jest wszczynane na wniosek jednego bądź obojga małżonków. Jeśli w grę wchodzi podział środków pieniężnych, łatwiej ustalić jego zasady i dokładnie wydzielić części.
Trudniejsza sytuacja występuje w razie konieczności podziału nieruchomości czy wartościowych przedmiotów stanowiących jedną całość. Małżonkowie mają co do zasady dowolność w zakresie ustalenia zasad podziału, tj. np. wyboru, czy zostanie on dokonany w naturze, czy może przyznanie określonego składnika zostanie dokonane na rzecz jednego z małżonków, a drugi z tego tytułu otrzyma spłatę.
Jakie znaczenie dla umowy kredytu hipotecznego ma orzeczenie rozwodu?
Niestety, podział majątku wspólnego małżonków w wielu sytuacjach nie kończy spraw majątkowych pomiędzy nimi. Jeśli zawarli oni solidarnie umowę kredytu, ustalenia wymagają zasady jego dalszej spłaty.
Orzeczenie rozwodu nie prowadzi do zmiany umowy kredytu. Małżonkowie są więc zobowiązani do dalszego uiszczania rat jak dotychczas. W postępowaniu o podział majątku sąd nie dzieli pasywów spadku, skupiając się na aktywach.
Kredyt hipoteczny należy z kolei zakwalifikować właśnie jako pasywa, czyli zobowiązanie wspólne małżonków. Sąd nie decyduje więc, kto jest zobowiązany do spłaty kredytu w przyszłości. Nie ma znaczenia nawet, na kogo rzecz zostanie przyznane wspólne mieszkanie małżonków oraz czy i kto zostanie zobowiązany do dopłat.
Sąd Najwyższy w swoich wyrokach wielokrotnie już wskazywał, że sąd w sprawie o podział majątku nie rozstrzyga kwestii zobowiązania wynikającego z kredytu, ponieważ nie ma w tym zakresie dostatecznych danych. Skomplikowane zobowiązanie może być również rozłożone na wiele lat, co dodatkowo utrudnia jasną ocenę sytuacji i sprawiedliwy podział kosztów z nim związanych.
Który z małżonków będzie zobowiązany do spłaty kredytu po rozwodzie?
Skoro podział majątku nie wywiera skutków co do kredytu hipotecznego, prawdopodobnie zastanawiasz się, co dalej z jego spłatą. Perspektywa banku jest jasna – instytucja zawarła umowę z dwoma osobami i oczekuje od nich spłaty zobowiązania w całości. Małżonkowie są odpowiedzialni z tego tytułu solidarnie. Bank może więc żądać zaspokojenia swoich roszczeń według wyboru – od obu byłych partnerów bądź tylko od jednego, zgodnie ze swoim uznaniem.
Każdy z małżonków ponosi odpowiedzialność za zobowiązanie wynikające z kredytu hipotecznego całym swoim majątkiem. W szczególności nie ma możliwości uwolnienia się od zobowiązania poprzez wyrażenie zgody na przejęcie nieruchomości przez drugiego z partnerów.
W praktyce występują sytuacje, w których bank wyraża zgodę na zmianę umowy kredytu i ustalenie, że w przyszłości będzie je spłacał tylko jeden małżonek. Instytucje finansowe są jednak w tym zakresie niechętne do wsparcia kredytobiorców. Jest to zrozumiałe, ponieważ bank woli mieć dwie osoby, od których może dochodzić zaspokojenia.
Rozwiązaniem dla małżonków jest prawo do zwrotu od drugiego partnera kwot obejmujących połowę zobowiązania, które pierwszy spłacił zgodnie z zawartą umową kredytu. Należy jedynie pamiętać, aby roszczenie zgłosić w trakcie postępowania działowego.
