Większość konsumentów podczas zakupów zwraca uwagę na długość gwarancji. Spora część z nich nie wie, że niezależnie od niej kupującym przysługują również prawa z tytułu rękojmi. Czym różnią się od siebie oba uprawnienia? Podpowiadamy, kiedy można z nich skorzystać i na jakich zasadach.
Co to jest gwarancja?
Gwarancja to dokument, który jest wydawany klientowi przez producenta dobrowolnie. W założeniu ma zapewniać o jakości produktu. Gwarancja jest najczęściej udzielana bezpośrednio podczas sprzedaży. Zazwyczaj nie ma znaczenia, czy producent jest jednocześnie sprzedawcą, czy nie.
W dokumencie gwarancji znajduje się okres, na który jest udzielana, a także warunki wymagane do jej uwzględnienia. Znajdziesz tam również nazwę i adres gwaranta bądź ewentualnie jego przedstawiciela w danym państwie. Oprócz tych informacji w gwarancji powinno się znaleźć postanowienie, zgodnie z którym w przypadku niezgodności towaru z umową gwarancja nie ulega wyłączeniu, zawieszeniu ani ograniczeniu.
Na czym polega rękojmia?
Od gwarancji trzeba odróżnić rękojmię, która przysługuje na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. W tym przypadku – w odróżnieniu od gwarancji – ochrona nie jest dobrą wolą sprzedawcy, a jego obowiązkiem. Rękojmia oznacza, że sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną.
Zgodnie z art. 5561 k.c. wada polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli:
- nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na oznaczony w umowie cel albo cel wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;
- nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;
- nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;
- została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.
Rzecz sprzedana ma wadę także w razie jej nieprawidłowego zamontowania i uruchomienia, jeżeli te czynności zostały wykonane przez sprzedawcę lub osobę trzecią, za którą sprzedawca ponosi odpowiedzialność bądź ewentualnie przez kupującego, który postąpił według instrukcji otrzymanej od sprzedawcy. Trzeba pamiętać, że sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy.
Roszczenia w przypadku korzystania z rękojmi
Dzięki rękojmi kupujący w przypadku wady rzeczy może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy. Wyjątek dotyczy sytuacji, w której sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Takie ograniczenie nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie spełnił obowiązku wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady.
Warto pamiętać, że wszystkie czynności w ramach rękojmi sprzedawca powinien wykonywać w rozsądnym czasie. Cały proces nie powinien się też wiązać z nadmiernymi niedogodnościami dla kupującego.
Ile trwa rękojmia, a ile gwarancja?
Gwarancja jest udzielana dobrowolnie przez sprzedawcę. To od jego decyzji zależy więc, na jaki okres zostanie przyznana. Najczęściej to dwa lata, jednak nic nie stoi na przeszkodzie, aby określić krótszy albo dłuższy przedział czasowy. Zasady zgłoszenia nieprawidłowości zależą od zasad ustanowionych przez sprzedawcę. Jeśli stwierdzisz wadę, postępuj według ustalonych w dokumencie procedur.
Długość obowiązywania rękojmi wynika z kolei z kodeksu cywilnego. Art. 568 § 1 kodeksu cywilnego stanowi, że sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat, a gdy chodzi o wady nieruchomości – przed upływem pięciu lat od dnia wydania rzeczy kupującemu. W przypadku konsumentów w tym terminie można złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej.
Z czego łatwiej skorzystać – z rękojmi czy z gwarancji?
Dochodzenie praw z tytułu rękojmi różni się w zależności od tego, kiedy została stwierdzona wada rzeczy. Jeżeli kupującym jest konsument, a wada została stwierdzona przed upływem roku od dnia wydania rzeczy sprzedanej, domniemywa się, że wada lub jej przyczyna istniała w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego. To ważna regulacja dla kupujących, ponieważ w tym przypadku występuje odwrócony ciężar dowodu. Konsument zgłasza wadę, a to sprzedawca musi wykazać, że niezgodności nie są przez niego zawinione.
W pierwszym roku po zakupie łatwiejsze może więc okazać się skorzystanie z rękojmi. Wszystko zależy jednak od zasad obowiązywania gwarancji u danego sprzedawcy. Więcej formalności czeka na konsumenta w przypadku rękojmi, gdy wady zostaną stwierdzone po upływie roku od zakupu.
