Osoby zobowiązane do świadczeń alimentacyjnych oraz uprawnione do ich otrzymywania często tkwią w błędnym przekonaniu, że świadczenie to jest zależne od ukończenia przez dziecko edukacji lub uzyskania przez nie pełnoletniości.
Przepisy prawa nie wiążą jednak chwili ustania obowiązku alimentacyjnego z zaistnieniem żadnego konkretnego zdarzenia. Należy również zauważyć, że w orzeczeniach zasądzających alimenty, Sądy nie wskazują okresu, do którego na rodzicach ciąży obowiązek alimentacyjny. Powyższe wynika z konieczności indywidualnej oceny każdej ze spraw oraz ustalenia posiadania przez dziecko możliwości osiągnięcia samodzielności finansowej.
W jaki sposób uwolnić się od obowiązku płacenia alimentów?
Na wstępie należy wskazać, że osoba zobowiązana przez sąd do świadczenia
alimentacyjnego, nie posiada prawa do samodzielnego podjęcia decyzji o ustaniu
nałożonego na nią obowiązku. Aby móc uwolnić się od konieczności łożenia na rzecz dziecka,
należy wystąpić z powództwem o uchylenie obowiązku alimentacyjnego względem osoby
uprawnionej.
Sądem właściwym do rozpoznania pozwu o uchylenie obowiązku alimentacyjnego, będzie
wydział rodzinny i spraw nieletnich sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania
dziecka. Pozew podlegać będzie opłacie w wysokości 5% od wartości przedmiotu sporu,
którą oblicza się sumując wartość świadczeń należnych za okres 12 miesięcy.
Do kiedy dziecku należą się alimenty?
Art. 133 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego stanowi, że rodzice obowiązani są do
świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się
samodzielnie, chyba że dochody z jego majątku, wystarczają na pokrycie kosztów
utrzymania i wychowania dziecka.
Ponadto, rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka
pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli
dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. Zatem,
w przypadku, gdy dziecko, pomimo możliwości podjęcia zatrudnienia, nie czyni starań w tym
kierunku, oczekując wyłącznie wsparcia rodziców, można uznać, że istnieją przesłanki do
uchylenia się przez zobowiązanego do świadczenia alimentacyjnego od ciążących na nim
zobowiązań.
Należy również podkreślić, że zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie, jednoznacznie
przyjmuje się, że przy zasądzeniu obowiązku alimentacyjnego, granicą, której nie można
przekroczyć, jest granica niedostatku rodziców. Powyższe znajduje potwierdzenie w wyroku
z dnia 21 czerwca 2016 r. Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, w sprawie o sygn. akt: I ACa
297/16, w którym wskazano, że ,,należy wyraźnie podkreślić, że przy zasądzaniu alimentów
od osób zobowiązanych do alimentacji granicą, której nie można przekroczyć jest granica
niedostatku. Oznacza to, że obowiązek alimentacyjny osób zobowiązanych nie obejmuje
kwot niezbędnych do pokrycia usprawiedliwionych potrzeb zobowiązanego, by nie wpędzić
go w stan niedostatku.”
Przesłanka niezależności finansowej
Zasadniczo, dziecku należą się alimenty do czasu, w którym uzyska możliwość
samodzielnego utrzymywania się. Powyższa przesłanka powinna być rozpatrywana w
kontekście wystąpienia okoliczności umożliwiających podjęcie przez nie zatrudnienia, z
uwzględnieniem jego sytuacji osobistej i życiowej m.in. wykształcenia, chęci i efektywności
dalszego podwyższania swoich umiejętności oraz sytuacji występującej na rynku pracy.
Osiągnięcie finansowej niezależności, a dokładniej możliwości jej osiągnięcia, jest zatem
kwestią niezwykle ocenną. Sąd jest zobowiązany do dokonania indywidualnej oceny
wszelkich okoliczności w każdej ze spraw w przedmiocie dochodzenia roszczenia
alimentacyjnego lub jego uchylenia.
Sytuacja finansowa i życiowa dziecka
W każdej indywidualnej sprawie, sama możliwość podjęcia przez dziecko pracy zarobkowej
nie może być rozpatrywana w oderwaniu od jego sytuacji osobistej i życiowej, na którą
składa się szereg przesłanek. Należy mieć na względzie, że sam fakt osiągnięcia
pełnoletniości, czy też podjęcia zatrudnienia lub ukończenia edukacji, nie prowadzi do
automatycznego wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego rodziców.
Powyższe znajduje potwierdzenie m.in w stanowisku zaprezentowanym przez Sąd Okręgowy
w Piotrkowie Trybunalskim, II Wydział Cywilny Odwoławczy w wyroku z dnia z dnia 31
sierpnia 2020 r., w sprawie o sygn. akt: II Ca 405/20 ,,Należy pamiętać, że obowiązek
rodziców dostarczania środków utrzymania i wychowania trwa dopóty, dopóki dziecko nie
zdobędzie stosownie do swoich uzdolnień i predyspozycji, kwalifikacji zawodowych, czyli do
chwili usamodzielnienia się, i to niezależnie od osiągniętego wieku. Uzyskanie pełnoletności
nie zmienia sytuacji prawnej dziecka w zakresie alimentów, jeżeli dziecko pobiera naukę w
szkole lub na uczelni i czas na nią przeznaczony wykorzystuje rzeczywiście na zdobywanie
wiedzy i kwalifikacji zawodowych.”
Zapoznaj się również z informacja na temat -> Kontynowania szkoły zaocznej a otrzymania alimentów
Alimenty – pomoc prawnika
Z uwagi na szereg przesłanek, branych pod uwagę przez Sąd, w sprawach o ustalenie
obowiązku alimentacyjnego dzieci, które osiągają pewne dochody, lub jego wygaśnięcia,
zasadne jest skorzystanie z pomocy prawnika. Profesjonalny pełnomocnik dołoży wszelkich
starań w celu odpowiedniego przedstawienia stanu faktycznego z uwzględnieniem istotnych
dla Sądu okoliczności, które mają wpływ na wysokość oraz sam fakt istnienia zobowiązania
alimentacyjnego.
