Po rozwiązaniu małżeństwa przez rozwód byli partnerzy samodzielnie dbają o swoje utrzymanie. Istnieją jednak sytuacje, w których po rozstaniu można walczyć o finansowe wsparcie od byłego męża lub żony. Kto może liczyć na alimenty od małżonka i jak się o nie ubiegać?
Na czym polegają alimenty na małżonka?
Alimenty na małżonka to świadczenie przyznawane byłemu partnerowi po rozwodzie, jeśli ten popadł w niedostatek albo gdy przez rozstanie znacznie obniżył się jego poziom życia. Co do zasady każdy z partnerów po rozwodzie musi samodzielnie starać się o zaspokojenie swoich potrzeb.
Z tego powodu warto pamiętać, że obowiązek alimentacyjny w stosunku do byłego małżonka nie jest bezwzględny, a same alimenty nie są orzekane przez sądy w wyrokach rozwodowych z urzędu. Z tego powodu, jeśli chcesz otrzymać alimenty od byłego małżonka, sprawdź, czy spełniasz przesłanki w tym kierunku, złóż odpowiedni wniosek i dobrze go uzasadnij.
Mimo że alimenty są przyznawane najczęściej po rozwodzie, przepisy dopuszczają również orzeczenie analogicznego świadczenia w trakcie trwania małżeństwa. Wszystko dlatego, że małżonkowie są zobowiązani wspólnie troszczyć się o utrzymanie rodziny, którą założyli. Chodzi tu m.in. o wydatki na rachunki, jedzenie i utrzymanie dzieci. Jeśli jeden z partnerów nie wywiązuje się z tego obowiązku albo wywiązuje się w sposób niedostateczny, to drugi małżonek ma prawo wystąpić do sądu z żądaniem, aby całość albo część wynagrodzenia za pracę była wypłacana na jego rzecz.
Kto może dostać alimenty od byłego partnera? Zwykły a rozszerzony obowiązek alimentacyjny
Alimenty od małżonka są dopuszczalne w określonych przypadkach wymienionych w przepisach. Kodeks rodzinny i opiekuńczy wprowadza dwa typy obowiązku alimentacyjnego, które różnią się od siebie przede wszystkim przesłankami wymaganymi do przyznania świadczenia.
W przypadku zwykłego obowiązku alimentacyjnego finansowe wsparcie może otrzymać tylko ten były partner, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Dodatkowy warunek umożliwiający zasądzenie alimentów na małżonka dotyczy znajdowania się przez niego w niedostatku.
Inaczej zasady wyglądają w odniesieniu do rozszerzonego obowiązku alimentacyjnego. W art. 60 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wskazano, że gdy małżonek został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej drugiego, niewinnego małżonka, sąd na jego żądanie może orzec, że małżonek wyłącznie winny będzie musiał przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, nawet jeśli ten nie znajduje się w niedostatku. Uzasadnieniem do przyznania świadczenia może być już tylko zmiana sytuacji materialnej przez rozwód.
Od czego zależy wysokość alimentów?
Kodeks rodzinny i opiekuńczy rozstrzyga, że alimenty mogą być zasądzone wyłącznie w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Jak to rozumieć w praktyce?
Przy orzeczeniu alimentów na byłego małżonka sąd bierze pod uwagę przede wszystkim potrzeby uprawnionego. Te muszą być uzasadnione i umożliwiać mu godne życie. Jeśli na skutek rozwodu sytuacja małżonka pogorszyła się znacznie, sąd może zasądzić takie alimenty, aby ten dalej mógł żyć na takim poziomie, jak przed rozwiązaniem małżeństwa.
Ustalając wysokość alimentów, sąd weryfikuje również możliwości zarobkowe i majątkowe małżonka zobowiązanego. Uzyskiwane wynagrodzenie jest pomniejszane o wydatki.
Jak długo trzeba płacić alimenty na byłego małżonka?
To, jak długo trzeba płacić alimenty na byłego małżonka, zależy od rodzaju zobowiązania.
W przypadku zwykłego obowiązku alimentacyjnego – gdy świadczenie płaci partner, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia – wygasa on po upływie pięciu lat od wydania wyroku rozwodowego. Przedłużenie terminu zobowiązania jest dopuszczalne tylko ze względu na wyjątkowe okoliczności.
Zasady wyglądają inaczej, jeśli chodzi o rozszerzony obowiązek alimentacyjny. W tym przypadku ustawodawca nie wprowadził w przepisach ograniczeń czasowych. W wyroku z dnia 11 kwietnia 2006 roku Trybunał Konstytucyjny uznał, że „Art. 60 § 3 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy w zakresie, w jakim stanowi, że wynikający z art. 60 § 1 tego kodeksu obowiązek dostarczania przez rozwiedzionego małżonka, który został uznany za winnego rozkładu pożycia, środków utrzymania drugiemu rozwiedzionemu małżonkowi, nie wygasa wskutek upływu czasu, jest zgodny z art. 64 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i z nakazem urzeczywistniania zasad sprawiedliwości społecznej wyrażonym w art. 2 Konstytucji” (sprawa o sygn. akt SK 57/04).
W każdym przypadku obowiązek alimentacyjny wygasa po zawarciu przez byłego małżonka nowego związku małżeńskiego oraz po jego śmierci.
