Kwestię nazwiska, jakie nosi małoletnie dziecko, reguluje Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy (KRO).
Co do zasady, dziecko przybiera nazwisko swoich rodziców pod warunkiem, że jest ono zgodne. Jeżeli małżonkowie mają różne nazwiska – dziecko nosi nazwisko wskazane w ich zgodnych oświadczeniach. Małżonkowie mogą wskazać nazwisko jednego z nich albo nazwisko utworzone przez połączenie nazwiska matki i ojca dziecka.
Natomiast Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy wyróżnia dwie sytuacje:
- gdy względem dziecka działa domniemanie pochodzenia od męża matki;
- gdy pochodzenie dziecka od męża matki zostało ustalone w inny sposób – w drodze uznania bądź sądowego ustalenia ojcostwa;
- gdy rodzice zawarli związek małżeński już po urodzeniu dziecka.
Domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki
Mogą wystąpić sytuacje, w których KRO przewiduje zastosowanie domniemania pochodzenia dziecka z małżeństwa. Wyróżnia się dwie takie sytuacje:
- gdy dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem 300 dni od jego ustania lub unieważnienia;
W tym przypadku nie stosuje się domniemania, jeżeli dziecko urodziło się po upływie 300 dni od orzeczenia separacji.
- gdy dziecko urodziło się przed upływem 300 dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, lecz po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa – wówczas domniemywa się, że dziecko pochodzi od drugiego męża.
W tej sytuacji, domniemanie nie dotyczy sytuacji, w której dziecko urodziło się w następstwie procedury medycznie wspomaganej prokreacji, na którą pierwszy mąż matki wyraził zgodę.
W sytuacji dziecka, co do którego istnieje domniemanie, że pochodzi od męża matki (sytuacje wyjaśnione powyżej), dziecko nosi nazwisko będące nazwiskiem obojga małżonków.
UWAGA! W sytuacji gdy małżonkowie posiadają odmienne nazwiska – dziecko otrzymuje nazwisko wskazane w zgodnych oświadczeniach małżonków. Mogą oni wskazać nazwisko jednego z nich albo nazwisko wynikające z połączenia nazwiska matki z nazwiskiem ojca dziecka.
Zawarcie związku małżeńskiego po urodzeniu dziecka
W tej sytuacji dziecko przybiera nazwisko wynikające ze zgodnego oświadczenia małżonków. Są one składane jednocześnie z oświadczeniami o nazwiskach, które będą nosić małżonkowie.
W przypadku braku oświadczeń, dziecko nosi nazwisko łączne, wynikające z połączenia nazwiska matki i ojca.
UWAGA! W przypadku zmiany nazwiska dziecka, którego rodzice zawarli związek małżeński po ukończeniu przez dziecko 13 lat – wymagana jest zgoda dziecka.
Wskazanej zgody dziecka nie może za niego udzielić ani jego przedstawiciel ustawowy ani pełnomocnik. Co więcej, tej zgody nie można zastąpić orzeczeniem sądu.
Co, jeśli małżonkowie nie złożyli zgodnych oświadczeń w sprawie nazwiska dziecka?
W przypadku braku zgodnych oświadczeń, dziecko nosi nazwisko składające się z nazwiska matki i dołączonego do niego nazwiska ojca.
Nazwisko dziecka w przypadku ojcostwa ustalonego przez uznanie
Jeżeli ojcostwo dziecka zostało ustalone przez uznanie, wówczas dziecko nosi nazwisko wskazane w zgodnych oświadczeniach rodziców składanych jednocześnie z oświadczeniami niezbędnymi do uznania ojcostwa.
Rodzice mogą:
- wskazać nazwisko jednego z rodziców lub
- wskazać nazwisko utworzone przez połączenie nazwiska matki i nazwiska ojca (a także odwrotnie).
- W przypadku braku złożenia zgodnych oświadczeń w sprawie nazwiska dziecka – nosi ono nazwisko wynikające z połączenia nazwiska matki i ojca
- W sytuacji zmiany nazwiska dziecka, które w chwili uznania ukończyło 13 lat wymagana jest zgoda dziecka.
Sądowe ustalenie ojcostwa
Sąd nadaje dziecku nazwisko w wyroku ustalającym ojcostwo.
Jeżeli dziecko ukończyło 13 lat, również potrzebna jest jego zgoda.
W sytuacji, gdy nie ustalono ojcostwa, dziecko przybiera nazwisko matki.
W przypadku dziecka, którego rodzice nie są znani, nazwisko nadaje sąd opiekuńczy.
Rodzeństwo
Dzieci pochodzące od tych samych rodziców noszą takie samo nazwisko. To oznacza, iż małżonkowie nie mogą złożyć oświadczeń tylko co do poszczególnych dzieci. Oświadczenie w sprawie nazwiska może wywołać wyłącznie skutek niepodzielny.
UWAGA ! Istnieją wyjątki w przepisach szczególnych, które do zmiany nazwiska dziecka wymagają jego zgody.
Nazwisko łączone
Nazwisko dziecka wynikające z połączenia:
- nazwiska matki i ojca
- nazwiska jednego z rodziców z nazwiskiem jego małżonka, od którego dziecko nie pochodzi
– nie może składać się z więcej niż dwóch członów; w skład nazwiska dziecka wchodzą pierwsze człony nazwisk, które podlegają połączeniu.
Przykładowo:
Jeśli matka ma na nazwisko Kwiatek-Wójcik, a ojciec Kowalski-Nowak to wówczas dziecko będzie nosiło nazwisko Kwiatek-Kowalski lub odpowiednio Kowalski-Kwiatek.
UWAGA! Istnieje wyjątek!
Jeżeli początkowe człony nazwiska rodziców są tożsame, wówczas dziecko nie może nosić nazwiska, którego oba człony są jednakowe.
Przykładowo: Jeżeli matka ma na nazwisko Kwiatek–Wójcik, a ojciec Kwiatek–Nowak, dziecko nie może nosić nazwiska Kwiatek-Kwiatek. Wówczas dziecko będzie nosiło nazwisko Kwiatek-Nowak lub też Nowak-Kwiatek.
Nazwisko dziecka – pomoc prawna
Choć sytuacja nazwisk małoletniego dziecka wydaje się być prosta, istnieje wiele wyjątków przewidzianych prawem, zatem warto zasięgnąć porady prawnej doświadczonego adwokata, który dokona kompleksowej analizy konkretnego przypadku.
