Uchwała SN z 25.03.2021 Frankowicze
25 marca 2021 roku podjęta zostanie przełomowa uchwała Izby Cywilnej Sądu Najwyższego w pełnym składzie liczącym 26 sędziów. Sąd Najwyższy rozstrzygnie przedmiotowym orzeczeniem sześć czołowych zagadnień prawnych dotyczących kredytów denominowanych i indeksowanych w walutach obcych, tzw. kredytów frankowych.
Zagadnienia prawne, które rozstrzygnie Izba Cywilna SN
Pierwsza Prezes Sądu Najwyższego, Małgorzata Manowska, wystąpiła z wnioskiem o rozstrzygnięcie przez skład całej Izby Cywilnej Sądu Najwyższego następujących zagadnień:
- Czy w razie uznania, że postanowienie umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego, odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej, stanowi niedozwolone postanowienie umowne i nie wiąże konsumenta, możliwe jest przyjęcie, że miejsce tego postanowienia zajmuje inny sposób określenia kursu waluty obcej wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów?
W razie odpowiedzi przeczącej na powyższe pytanie:
- Czy w razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego do takiej waluty umowa może wiązać strony w pozostałym zakresie?
- Czy w razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu denominowanego w walucie obcej umowa ta może wiązać strony w pozostałym zakresie?
Niezależnie od treści odpowiedzi na pytania 1-3:
- Czy w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej, w wykonaniu której bank wypłacił kredytobiorcy całość lub część kwoty kredytu, a kredytobiorca dokonywał spłat kredytu, powstają odrębne roszczenia z tytułu nienależnego świadczenia na rzecz każdej ze stron, czy też powstaje jedynie jedno roszczenie, równe różnicy spełnionych świadczeń, na rzecz tej strony, której łączne świadczenie miało wyższą wysokość?
- Czy w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej z powodu niedozwolonego charakteru niektórych jej postanowień, bieg przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu rozpoczyna się od chwili ich wypłaty?
- Czy, jeżeli w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej którejkolwiek ze stron przysługuje roszczenie o zwrot świadczenia spełnionego w wykonaniu takiej umowy, strona ta może również żądać wynagrodzenia z tytułu korzystania z jej środków pieniężnych przez drugą stronę?
Moc zasady prawnej uchwały podjętej w pełnym składzie Izby Cywilnej Sądu Najwyższego
Orzeczenie dotyczące tzw. kredytów frankowych, z uwagi na podjęcie przez Izbę Cywilną w pełnym składzie, ma szczególnie doniosłe znaczenie z uwagi na fakt, iż będzie miało rangę uchwały i zyska moc wiążącej zasady prawnej. Oznacza to, że wszystkie sądy, przed którymi obecnie toczą się postępowania związane z kredytami lub przed którymi zostaną wytoczone, związane będą rozstrzygnięciem, które zapadnie 25 marca 2021 roku.
Znaczenie uchwały
Główną osią sporu dotyczącego tzw. kredytów frankowych jest wprowadzona do większości umów możliwość dokonywania przez kredytodawców jednostronnego ustalania wysokości kursu PLN/CHF. Zasadniczo, bezsporne jest to, że wskazana powyżej klauzula jest niedozwolona, o czym świadczy ujęcie tych zapisów w rejestrze klauzul abuzywnych, co zostało potwierdzone przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Niejasność budzi jednak skutek zastosowania w umowach przedmiotowych klauzul, mogący rodzić nieważność całej umowy lub wyłącznie postanowień niedozwolonych.
Z uwagi na znaczne trudności w rozpoznawaniu przez sądy przedmiotowych problemów, pytania postawione przez Pierwszą Prezes Sądu Najwyższego mają na celu udzielenie jednoznacznej odpowiedzi, wskazującej sądom drogę do wydawania orzeczeń w sprawach frankowych.
Uchwała Sądu Najwyższego z 25 marca 2021 roku powinna wskazać, czy w przypadku zastosowania klauzul niedozwolonych przed kredytodawców, klauzula powinna zostać usunięta całkowicie, czy też należy ją zastąpić inną. Kwestia ta wydaje się jednak oczywista z uwagi na fakt, że możliwości jej ,,zmiany na inną” nie przewidują przepisy prawa, a ponadto TSUE wielokrotnie kwestionowało taką możliwość w swoim orzecznictwie. Uchwała powinna jednak finalnie rozwiać wszelkie wątpliwości.
Kolejne pytanie, na które odpowiedzi udzieli Sąd Najwyższy, dotyczy konieczności uznania umowy za nieważną w całości lub zamiany ,,kredytów frankowych” na kredyty złotowe oparte o LIBOR. Z punktu widzenia kredytobiorcy. korzystniejszym rozwiązaniem byłoby pozostawienie mu możliwości dokonania wyboru, co też znajduje potwierdzenie w orzecznictwie TSUE. Pomimo, że ustalenie nieważności umowy w całości zdaje się być atrakcyjniejszym rozwiązaniem, wiąże się ono z obowiązkiem zwrotu całości kapitału, co dla wielu może stanowić znaczną niedogodność.
Następne pytania postawione przez Pierwszą Prezes Sądu Najwyższego dotyczą kwestii technicznych i przedawnienia roszczeń. Sąd Najwyższy powinien udzielić odpowiedzi, czy w przypadku stwierdzenia nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej, powstają dwa odrębne roszczenia z tytułu nienależnego świadczenia na rzecz każdej ze stron, czy też powstaje jedynie jedno roszczenie, równe różnicy spełnionych świadczeń, na rzecz tej strony, której łączne świadczenie miało wyższą wysokość. Wskazać należy, że prawdopodobnie Sąd Najwyższy przychyli się do pierwszej teorii zgodnie, z którą powstaną dwa odrębne roszczenia, a strona, której świadczenie będzie miało wyższą wartość, będzie mogła dokonać potrącenia.
Sąd Najwyższy pochyli się również nad kwestią początku biegu terminu przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu. TSUE oraz znaczna część sądów powszechnych opowiadają się za stanowiskiem, zgodnie z którym początek biegu terminu przedawnienia ma miejsce w chwili uprawomocnienia się wyroku stwierdzającego nieważność lub bezskuteczność umowy.
Ostatnie pytanie, na które odpowiedzi udzieli Sąd Najwyższy, dotyczy konieczności zwrotu kapitału udostępnionego kredytu, powiększonego o wynagrodzenie z tytułu korzystania z środków pieniężnych kredytodawcy. Wskazać należy, że takie rozwiązanie stałoby w sprzeczności z ochroną konsumenta, który musiałby ponosić konsekwencje naruszających prawo nieuczciwych działań banków. Wysuwanie tego typu roszczeń przez kredytodawców miało zapewne na celu zniechęcenie kredytobiorców do dochodzenia swych roszczeń.
Pomoc prawnika
Z uwagi na znaczny stopień złożoności umów tzw. kredytów frankowych oraz wskazane powyżej nieścisłości, a także brak jednoznacznych rozwiązań, zasadne jest skorzystanie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, który udzieli pomocy w trakcie postępowania oraz poprowadzi je w korzystnym dla klienta kierunku. PrevFrankowicze – czy warto zawierać ugody z bankami?
Szukasz Adwokata?
Jeśli szukasz pomocy prawnej sprawdź nasza ofertę na stronie – Adwokat Gdynia . Zajmujemy się między innymi prawem cywilnym, które obejmuje prawo pracy, prawo spadkowe, prawo rodzinne i opiekuńcze.
