Na gruncie art. 113 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, rodzicom przysługuje prawo i obowiązek do utrzymywania kontaktów z dziećmi. Prawo to może zostać jednak ograniczone w sytuacji, gdy wymaga tego dobro dziecka. W przypadkach skrajnych, jeżeli utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem poważnie zagraża dobru dziecka lub je narusza, rodzic może zostać całkowicie pozbawiony prawa do wykonywania kontaktów z dzieckiem.
Zasadniczo, kontakty z dzieckiem mogą być wykonywane poprzez kontakt bezpośredni tj. bezpośrednie spotkania z dzieckiem, utrzymywanie korespondencji, a także poprzez korzystanie ze środków porozumiewania się na odległość, takich jak telefon lub środki komunikacji elektronicznej (e-mail, komunikatory internetowe).
Na gruncie art. 1131 § 1 k.r.o., jeżeli dziecko przebywa stale u jednego z rodziców, sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego z nich rodzice określają wspólnie, kierując się dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia. W razie braku porozumienia rodziców o powyższym rozstrzyga sąd opiekuńczy. Wskazany powyżej przepis stosuje się odpowiednio, jeżeli dziecko nie przebywa u żadnego z rodziców, a pieczę nad nim sprawuje opiekun lub gdy zostało umieszczone w pieczy zastępczej.
Ograniczenie wykonywania kontaktów
Sąd opiekuńczy może ograniczyć wykonywanie kontaktów z dzieckiem m.in. poprzez orzeczenie:
- całkowitego zakazu bezpośrednich kontaktów z dzieckiem,
- zakazu zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu,
- zezwolenia na wykonywanie kontaktów z dzieckiem wyłącznie w obecności drugiego rodzica, opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez sąd,
- ograniczenia kontaktów wyłącznie do określonych sposobów porozumiewania się na odległość np. poprzez orzeczenie wyłącznie o możliwości kontaktu telefonicznego z dzieckiem,
- zakazać wykonywania kontaktów na odległość.
Ponadto, Sąd opiekuńczy, orzekając w sprawie kontaktów z dzieckiem, może zobowiązać rodziców do określonego postępowania, w szczególności skierować ich do placówek lub specjalistów zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń.
Czy władza rodzicielska wpływa na prawo do kontaktów?
Należy rozróznić instytucję władzy rodzicielskiej oraz prawa do wykonywania kontaktów z dzieckiem. Pozbawienie lub ograniczenie praw rodzicielskich nie jest równoznaczne, z bezpośrednią ingerencją w prawo do wykonywania kontaktów. Niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice mają prawo i obowiązek utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Ograniczenie lub całkowite pozbawienie rodzica prawa do wykonywania kontaktów może zostać orzeczone wyłącznie przez sąd. Należy mieć na uwadze, że nawet prawomocne orzeczenie sądu w przedmiocie kontaktów może zostać w każdym czasie zmienione, jeśli sąd ustali, że wymaga tego dobro dziecka.
Wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem
Wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem należy skierować do Sądu Rejonowego właściwego miejscowo dla miejsca zamieszkania małoletniego. Sprawy z zakresu uregulowania kontaktów rozpatrywane są przez Wydziały Rodzinne i Nieletnich.
Wniosek powinien spełniać wszelkie wymogi pisma procesowego wynikające z art. 126 Kodeksu Postępowania Cywilnego, tj. zawierać w szczególności:
- oznaczenie sądu, do którego pismo jest kierowane,
- odpowiednie oznaczenie stron – Wnioskodawcy i Uczestnika – obejmujące imiona, nazwiska, numery PESEL oraz adresy zamieszkania,
- oznaczenie rodzaju pisma,
- odpowiednio sformułowane wnioski,
- uzasadnienie,
- dowody na poparcie przedstawionych twierdzeń,
- dowód uiszczenia opłaty w wysokości 100 złotych.
Czym kierować się będzie sąd, orzekając o kontaktach?
W postępowaniach o ustalenie kontaktów z dzieckiem, sąd zobligowany jest do kierowania się przede wszystkim dobrem dziecka. Dokonując oceny ogólnej sytuacji życiowej rodziców oraz dziecka, sąd uwzględnia m.in. wiek dziecka, jego rozwój, stopień samodzielności, relacje z rodzicami, odległość dzielącą miejsce zamieszkania rodziców oraz dziecka, sposób zachowania rodziców, występujące choroby psychiczne, uzależnienia rodziców. Całkowicie odmienne okoliczności należy uwzględnić, ustalając wykonywanie kontaktów rodzica z niemowlęciem lub z dzieckiem w wieku szkolnym. Kontakty powinny zostać ustalone w sposób umożliwiający rodzicom i dziecku sprawne funkcjonowanie w życiu codziennym, a także zapewniać dziecku bezpieczeństwo oraz dobre samopoczucie.
Wsparcie prawnika w sprawach o ustalenie kontaktów z dzieckiem
Postępowania w przedmiocie ustalenia kontaktów z dzieckiem należą do spraw niezwykle ciężkich dla stron pod względem emocjonalnym. Wsparcie profesjonalnego pełnomocnika, zapewniającego obiektywne spojrzenie na realia sprawy, wiedzę oraz doświadczenie zawodowe, może okazać się kluczowe dla odpowiedniego przedstawienia w sądzie stanowiska strony oraz wykazania jej racji i zasadności zajmowanego stanowiska.
