Uznanie ojcostwa jest procedurą, która zabezpiecza interesy ojca, matki oraz przede wszystkim dziecka. Zdecydowanie warto przeprowadzić ją w sytuacji, gdy rodzice nie są małżeństwem, aby w przyszłości uniknąć komplikacji prawnych oraz pozwu o ustalenie ojcostwa.
Uznanie dziecka przez ojca, inaczej zwane uznaniem ojcostwa, może nastąpić wówczas, gdy nie zachodzi domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż jego matki lub takie domniemanie zostało obalone. Nie jest to jednak możliwe, gdy w tym samym momencie toczy się postępowanie o ustalenie ojcostwa.
Uznanie ojcostwa – procedura
Uznać ojcostwo dziecka może mężczyzna będący biologicznym ojcem dziecka; musi on złożyć oświadczenie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, że jest ojcem dziecka. Następnie, w ciągu trzech miesięcy, matka dziecka musi potwierdzić, że ojcem dziecka jest mężczyzna składający oświadczenie.
Oświadczenie o uznaniu ojcostwa można złożyć również przed sądem opiekuńczym. Może być ono również złożone za granicą przed polskim konsulem lub osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula, jeżeli uznanie dotyczy dziecka, którego oboje rodzice albo jedno z nich są obywatelami polskimi.
W wyjątkowych sytuacjach, w szczególności w razie niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio życiu matki dziecka lub mężczyzny, od którego dziecko pochodzi, oświadczenie konieczne do uznania ojcostwa może zostać zaprotokołowane przez notariusza albo złożone do protokołu wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy.
Taki protokół powinien być podpisany przez osobę, która składa oświadczenie oraz osobę sporządzającą, a następnie niezwłocznie przekazany do urzędu stanu cywilnego właściwego do sporządzenia aktu urodzenia dziecka.
Jeżeli natomiast ojciec dziecka złożył oświadczenie przed urodzeniem dziecka poczętego, protokół zawierający to oświadczenie jest przekazywany do urzędu stanu cywilnego właściwego ze względu na miejsce sporządzenia aktu urodzenia matki dziecka lub do urzędu stanu cywilnego właściwego dla miasta stołecznego Warszawy – w przypadku, gdy rejestracja urodzenia matki nie nastąpiła na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Kiedy można uznać ojcostwo dziecka?
Uznanie ojcostwa najczęściej kojarzy się z uznaniem dziecka już narodzonego, jednak nie zawsze tak musi być. Uznanie ojcostwa może bowiem nastąpić w stosunku do dziecka już poczętego, a jeszcze nienarodzonego.
Możliwe jest również uznanie ojcostwa dziecka mającego się narodzić, w wyniku zastosowania metody in vitro. W takim przypadku, przed przeniesieniem do organizmu kobiety komórek rozrodczych pochodzących od anonimowego dawcy albo zarodka powstałego z komórek rozrodczych pochodzących od anonimowego dawcy, albo z dawstwa zarodka, mężczyzna oświadczy przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, że będzie ojcem dziecka, które urodzi się w następstwie procedury medycznie wspomaganej prokreacji z zastosowaniem tych komórek albo tego zarodka.
Dodatkowo, przyszła matka dziecka musi potwierdzić jednocześnie albo w ciągu trzech miesięcy od dnia oświadczenia mężczyzny, że ojcem dziecka będzie ten właśnie mężczyzna. Ze względu na specyfikę zabiegu, w związku z tym możliwe jest, aby ojcostwo uznał mężczyzna, który nie jest biologicznym ojcem dziecka.
Tego typu oświadczenie jest skuteczne, jeżeli dziecko urodziło się w następstwie procedury medycznie wspomaganej prokreacji, w ciągu dwóch lat od dnia złożenia oświadczenia przez mężczyznę.
Skutki uznania ojcostwa
Uznanie przez ojca dziecka przed jego narodzeniem niesie ze sobą wiele skutków prawnych:
- dzięki temu, dziecko zaraz po urodzeniu może uzyskać nazwisko ojca lub dwuczłonowe razem z nazwiskiem matki – w zależności od tego jak postanowią rodzice;
- dzięki uznaniu ojcostwa, ojciec zyskuje od razu po urodzeniu dziecka władzę rodzicielską nad nim, co pozwala mu wykonywać swoje prawa i obowiązki względem dziecka;
- jeżeli dziecko urodzi się żywe, wchodzi ono w krąg spadkobierców po mężczyźnie, który uznał ojcostwo;
- po narodzinach dziecka można zawrzeć od razu umowę alimentacyjną, porozumienie w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, czy też wystąpić do sądu z wnioskiem o ograniczenie władzy rodzicielskiej (zarówno przez matkę jak i ojca).
Uznanie ojcostwa to zatem procedura, która może pomóc uniknąć niepotrzebnych problemów prawnych w przyszłości oraz która pozwala zabezpieczyć interesy wszystkich stron w bezkonfliktowy i bezsporny sposób. W innym artykule przedstawiamy również informacje o zaprzeczeniu ojcostwa.
