Sąd przeprowadził postępowanie rozwodowe i ostatecznie stwierdził rozwód. Kiedy orzeczenie stanie się prawomocne?
Według przepisu artykułu 363 Kodeksu postępowania cywilnego orzeczenie sądu ustanawiające rozwód zostaje uznane za prawomocne w momencie, gdy nie występują już żadne możliwości zastosowania środków odwoławczych czy innych metod zażalenia. Działając zgodnie z art. 369 KPC od wyroku sądu I instancji można wnieść apelację. Należy złożyć ją do sądu, który wydał orzeczenie. Mamy na to dwa tygodnie od momentu doręczenia stronie skarżącej wyroku wraz z uzasadnieniem. Jeżeli w trakcie jednego tygodnia od ogłoszenia sentencji zainteresowana strona nie złoży wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, termin umożliwiający wniesienie apelacji biegnie od dnia wydania wyroku. Oznacza to, że strona ma 14 dni od ogłoszenia wyroku na złożenie ewentualnej apelacji. Odmiennie niż przed nowelizacją Kodeksu postępowania cywilnego, która weszła w życie w dniu 7 listopada 2019 roku, w przypadku niezłożenia wniosku o uzasadnienie nie jest sumowany tygodniowy termin na złożenie tego wniosku z dwutygodniowym terminem na złożenie apelacji. To bardzo istotna zmiana, której nieznajomość może nawet szkodzić odrzuceniem apelacji i pozbawieniem się tym samym prawa do zaskarżenia wyroku, który nas nie satysfakcjonuje.
W ramach nowelizacji art. 369 KPC dodano także § 11, zgodnie z którym, gdy sędzia zawnioskuje o przedłużenie terminu do sporządzenia pisemnego uzasadnienia wyroku, wydłuża się także dla strony termin do wniesienia apelacji i wynosi wówczas trzy tygodnie. O terminie tym sąd zawiadamia stronę doręczając jej wyrok z uzasadnieniem.
Czy można prosić o jakiś przykład wzięty z życia?
Oczywiście. W jednej z ostatnio przeprowadzonych spraw Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział XI Cywilny Rodzinny wydał wyrok rozwodowy 10 stycznia 2020 roku. Gdyby któraś ze stron zdecydowała się na złożenie apelacji bez uprzedniego złożenia wniosku o uzasadnienie, miałaby na to czas do 22 kwietnia 2019. W związku z tym, że żadna ze stron nie złożyła apelacji od wyroku, orzeczenie to stało się prawomocne 24 stycznia 2020 roku. Wyrok w sprawie rozwodowej uprawomocnił się po pełnych 14 dniach od chwili jego ogłoszenia, tj. w dniu 25 stycznia 2020. W przypadku złożenia w terminie 7 dniowym wniosku o uzasadnienie, termin na zaskarżenie wyroku zaczyna biec dopiero od dnia doręczenia Stronie, która taki wniosek złożyła, wyroku z uzasadnieniem.
Czy po uprawomocnieniu rozwodu możliwa jest jeszcze apelacja?
Po wyroku pierwszej instancji istnieje możliwość złożenia apelacji. Apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie dwutygodniowym od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem (jeżeli nie było wniosku o uzasadnienie, to termin do wniesienia apelacji biegnie od dnia wydania wyroku). Jest to jedyna możliwość jaką daje nam Ustawodawca. Po upływie terminu wniesienia apelacji nie ma możliwości jej wnieść. W sprawach rozwodowych lub o separację nie ma możliwości skorzystania ze skargi kasacyjnej. Jedyną z opcji, które można wykorzystać w przypadku uchybienia terminowi do wniesienie apelacji, jest złożenie wniosku o przywrócenie terminu do jej wniesienia z jednoczesnym jej złożeniem. Uwzględnienie takiego wniosku może nastąpić jednak jedynie w szczególnych sytuacjach, gdy uchybienie terminowi było uzasadnione.
Czy zaskarżenie chociaż jednego z punktów wyroku może zapobiec jego uprawomocnieniu?
Jeżeli w trakcie składania apelacji zaskarżony zostanie pierwszy punkt wyroku, który orzeka sam rozwód i ewentualną winę którejś ze stron, wtedy przyjmuje się, że doszło do zaskarżenia całości wyroku, co uniemożliwia jego uprawomocnienie się. Zmiana w zakresie tego pierwszego punktu może bowiem pociągać za sobą konieczność zmiany także kolejnych punktów orzeczenia, w szczególności dotyczących kosztów postępowania. W takim przypadku sąd apelacyjny ma obowiązek ponownie rozpatrzyć wszystkie aspekty sprawy rozwodowej, biorąc pod uwagę między innymi ewentualne ustalenie władzy rodzicielskiej, sposobu korzystania ze wspólnego mieszkania czy podziału majątku. Jeśli złożona apelacja dotyczy tylko kolejnych punktów, wówczas wszystkie pozostałe aspekty – w tym główny, orzekający o całkowitym rozpadzie pożycia małżeńskiego, staje się prawomocny wraz z upływem terminu, w którym można go zaskarżyć. W takiej sytuacji małżonkowie stają się skutecznie rozwiedzeni już przed sądem pierwszej instancji, a sąd apelacyjny rozważa ewentualną zmianę wyroku jedynie w pozostałych wskazanych punktach, np. w zakresie kosztów postępowania, czy kwestii dotyczących małoletnich dzieci.
W jaki sposób można otrzymać odpis orzeczenia po uprawomocnieniu się rozwodu?
W przypadku, gdy żadna ze stron nie zaskarży wyroku, ani nie złoży wniosku o jego uzasadnienie, po upływie dwóch tygodni od ogłoszenia sentencji rozwodowej można złożyć wniosek o odpis wyroku ze wzmianką o prawomocności. Po około miesiącu od dnia ogłoszenia wyroku można odebrać osobiście, bądź czekać na nadesłanie pocztą. Na ten termin składa się 14 dni na upływ terminu do zaskarżenia, 7 dni na ewentualne dotarcie do sądu apelacji, które zostaną nadesłane drogą pocztową, a także 7 dni na czynności kancelaryjne. Jeśli jedna lub obie strony zażądały uzasadnienia termin ten może wydłużyć się o czas, niezbędny do sporządzenia takiego dokumentu przez odpowiedniego sędziego referenta. Aby otrzymać wymagany odpis niezbędne jest złożenie pisemnego wniosku do sądu, w którym toczyła się sprawa. Jego wzór można uzyskać między innymi na stronie internetowej sądu. Wniosek można złożyć do biura podawczego w budynku Sądu lub wysłać drogą pocztową, najlepiej listem poleconym z potwierdzeniem odbioru. Opłata za wydanie prawomocnego orzeczenia wynosi 20zł.
Warto podkreślić, że wyrok zasądzający alimenty sąd doręcza z urzędu wraz z klauzulą wykonalności, która umożliwia wszczęcie egzekucji. Nie trzeba wiec składać wniosku o doręczenie wyroku.
Jakie są skutki uprawomocnienia się wyroku o rozwód?
Po ostatecznym uprawomocnieniu się rozwodu małżonkowie ponownie stają się osobami wolnego stanu i mogą skutecznie zawrzeć kolejny związek małżeński. Dokumentem niezbędnym do przeprowadzenia ewentualnej procedury w Urzędzie Stanu Cywilnego będzie właśnie odpis wyroku sądowego wraz z datą uprawomocnienia. Dodatkowo małżonek, który znajduje się w trudnej sytuacji finansowej, może wnioskować o ustalenie alimentów na jego rzecz – pod warunkiem, że nie został on uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Prawomocny wyrok może także ustalać podział władzy rodzicielskiej, wysokość alimentów na dzieci, sposób korzystania ze wspólnego mieszkania oraz podział wspólnego majątku. Wszystkie kwestie uregulowane wyrokiem zaczynają obowiązywać w dniu jego uprawomocnienia.
