Odrzucenie spadku a środki z ubezpieczenia na życie

Ubezpieczenie na życie to sposób na finansowe zabezpieczenie najbliższych na wypadek swojej śmierci. Zasady podziału środków nie są takie same jak w przypadku majątku spadkodawcy. To ważna informacja szczególnie w sytuacji, gdy zmarły pozostawił po sobie długi. Sprawdź, czy odrzucenie spadku wpływa na prawo do otrzymania środków z ubezpieczenia na życie.

Komu należą się środki z ubezpieczenia na życie?

Polisa na życie to specyficzny rodzaj ubezpieczenia, który stanowi przede wszystkim zabezpieczenie na wypadek śmierci. W razie zgonu ubezpieczonego środki otrzymają jego bliscy. Pieniądze z polisy mogą się okazać pomocne m.in. w dostosowaniu się do nowych warunków czy pokryciu kosztów pogrzebu.

Kluczowym pojęciem w przypadku polisy na życie jest uposażony. To osoba, którą ubezpieczony wskazuje w umowie ubezpieczenia jako uprawnioną do odbioru środków. Wybór nie ogranicza się jedynie do grona rodziny – obok żony, dziecka czy rodzica można przekazać pieniądze m.in. partnerowi czy przyjacielowi.

Uposażonego nie można utożsamiać ze spadkobiercą. Pod tym pojęciem kryje się osoba uprawniona do dziedziczenia majątku zmarłego na podstawie testamentu (o ile został sporządzony) albo porządku ustawowego. Procedura ustalenia grona spadkobierców jest przeprowadzana na podstawie kodeksu cywilnego.

Na czym polega odrzucenie spadku?

Odrzucenie spadku to oficjalne zrzeczenie się praw do spadku. Dzięki takiej decyzji osoba z grona spadkobierców uniknie odpowiedzialności za długi spadkowe, ale jednocześnie straci prawa do majątku zmarłego. Decyzja co do przyjęcia spadku jest dobrowolna.

Na podstawie art. 1012 kodeksu cywilnego spadkobierca może przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (tzw. przyjęcie proste), z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza) albo go odrzucić. Na podjęcie decyzji ma 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swojego powołania. Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub notariuszem.

Jeśli spadkobierca nie dokona wyboru w terminie, z mocy prawa przyjmie spadek z dobrodziejstwem inwentarza. W praktyce oznacza to, że będzie zobowiązany do pokrycia długów spadkowych jedynie do wysokości stanu czynnego spadku. Z tego powodu decyzję o odrzuceniu spadku podejmuje się najczęściej w sytuacji, gdy wiadomo, że długi spadkowe przewyższają aktywa i dziedziczenie po zmarłym wiązałoby się jedynie z formalnościami.

Czy polisa na życie wchodzi do spadku?

Środki z polisy na życie co do zasady nie wchodzą w skład masy spadkowej. Jeśli ubezpieczony wskazał w umowie uposażonych, to oni otrzymają wypłatę.

W takiej sytuacji środki z polisy nie zostaną objęte postępowaniem spadkowym i nie będą uwzględniane przy dziale spadku. Spadkobiercy uprawnieni do dziedziczenia po zmarłym nie będą mieli do nich żadnych praw. Wskazanie uposażonych w treści polisy to prosty i szybki sposób na przekazanie im środków na wypadek swojej śmierci, bez potrzeby przeprowadzania postępowania spadkowego, które może się wydłużyć np. w przypadku sporów co do porządku dziedziczenia.

Wyjątek od tej zasady ma miejsce w sytuacji, gdy ubezpieczony w umowie ubezpieczenia na życie nie wskazał żadnego uposażonego albo wszyscy uposażeni nie dożyli jego śmierci bądź zrzekli się wypłaty. W takim wypadku środki z polisy na życie mogą podlegać podziałowi w toku postępowania spadkowego.

Czy odrzucenie spadku wpływa na prawa do środków z ubezpieczenia na życie?

Ze względu na fakt, że – o ile ubezpieczony wskazał uposażonych i to oni otrzymają pieniądze – polisa na życie nie jest częścią spadku, odrzucenie spadku nie wpływa na prawa do środków z ubezpieczenia. Uposażony otrzymuje wypłatę pieniędzy bezpośrednio od ubezpieczyciela na podstawie umowy.

Sytuacja zmienia się, jeśli ubezpieczony w polisie nie podał uprawnionych do wypłaty albo wskazane osoby nie żyją bądź zrezygnują z pieniędzy. W takim wypadku suma ubezpieczenia wejdzie w skład spadku, więc będzie podlegała podziałowi na zasadach dziedziczenia. Jeśli spadkobierca odrzuci spadek, straci tym samym także prawo do pieniędzy z polisy. Z tego powodu tak ważne jest określanie uposażonych w treści umowy ubezpieczenia.

Środki z ubezpieczenia na życie a długi spadkodawcy

Środki z polisy na życie co do zasady nie wchodzą w skład spadku, więc nie można z nich pokryć długów spadkowych. W praktyce oznacza to, że nawet jeśli spadkobierca jest jednocześnie uposażonym, może otrzymać środki z ubezpieczenia mimo odrzucenia spadku i nie musi się martwić, że będzie z nich ponosił odpowiedzialność za zobowiązania zmarłego. Wyjątek stanowi jedynie opisana wyżej sytuacja.

Ubezpieczenie na życie to dobry sposób na zabezpieczenie najbliższych na wypadek swojej śmierci. Jeśli ubezpieczony określi grono uposażonych, uprawnieni otrzymają środki bez potrzeby przeprowadzania postępowania spadkowego, więc będą nimi dysponować szybciej. Dodatkowo nie ma ryzyka, że z pieniędzy zostaną pokryte długi spadkowe. Uposażeni nie muszą też płacić podatku od spadków i darowizn od środków z polisy.