Budynek firmy
Powszechnie uważa się, że wydanie przez sąd wyroku ostatecznie kończy daną sprawę i zaraz potem będzie można uzyskać od dłużnika zasądzone świadczenie. Niestety, najczęściej bywa tak, że uzyskanie wyroku, to dopiero początek drogi ku wyegzekwowaniu przez wierzyciela swoich należności, a w celu ich odzyskania będzie zmuszony wszcząć kolejne postępowanie zwane egzekucyjnym, które tym razem przeprowadzi komornik sądowy.
Dla postępowania egzekucyjnego kluczowe są dwa pojęcia: tytuł egzekucyjny oraz tytuł wykonawczy. Mimo podobnej nazwy, w rzeczywistości oznaczają dwie różne rzeczy. Poniżej wyjaśniamy, jakie są między nimi różnice i zależności oraz jaka jest ich rola w kontekście postępowania egzekucyjnego.
Czym jest postępowanie egzekucyjne?
Postępowanie egzekucyjne jest obok postępowania rozpoznawczego jednym z dwóch głównych postępowań cywilnych w polskim prawie. Polega ona na zastosowaniu wobec dłużnika środków przymusu przez odpowiednie organy państwowe (komornika i sąd), w celu uzyskania od niego stwierdzonych w wyroku sądowym bądź innym dokumencie uprawniającym do wszczęcia egzekucji należności dla wierzyciela.
Z definicji tej wynika, że będzie ono konieczne tylko wtedy, gdy dłużnik nie będzie chciał zapłacić kwoty zasądzonej przez sąd bądź spełnić innego świadczenia z własnej woli. Do zastosowania środków przymusu w celu wyegzekwowania należności, np. w postaci zajęcia konta bankowego, lub zajęcia i zlicytowania nieruchomości są bowiem uprawnione jedynie właściwe organy państwowe.
Czym jest tytuł egzekucyjny?
Wierzyciel będzie mógł wszcząć postępowanie egzekucyjne tylko wtedy, jeśli będzie posiadał odpowiedni tytuł wykonawczy. Wcześniej jednak musi uzyskać tytuł egzekucyjny, który, jako akt prawny, będzie w swej treści wskazywał na istnienie po stronie dłużnika konkretnego obowiązku względem wierzyciela, np. obowiązek zapłaty kwoty z nieopłaconej faktury. Listę aktów prawnych stanowiących tytuły egzekucyjne, będące podstawą do późniejszego wszczęcia egzekucji, zawiera art. 777 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z tym przepisem tytułami egzekucyjnymi są:
- prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu orzeczenie sądu, jak również ugoda zawarta przed sądem (wyroki postanowienia, nakazy zapłaty);
- prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu orzeczenie referendarza sądowego;
- inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy konkretnej ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej (np. ugody zawarte pomiędzy pracownikiem a pracodawcą);
- akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej lub wydania rzeczy określonych w akcie ilościowo albo wydania rzeczy oznaczonej indywidualnie, jeżeli w akcie wskazano termin wykonania obowiązku lub zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie (np. oświadczenie o poddaniu się egzekucji z tytułu zapłaty ceny za kupowany samochód);
- akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości określonej w akcie albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, zawierającej również zdarzenie, jak i termin, od którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności (np. oświadczenie o poddaniu się egzekucji z tytułu zaciągnięcia umowy pożyczki, zawierające określenie maksymalnej kwoty, do jakiej może być prowadzona egzekucja);
- akt notarialny określony w powyższych punktach, w którym osoba niebędąca dłużnikiem osobistym, której rzecz, wierzytelność lub prawo obciążone jest hipoteką lub zastawem, poddała się egzekucji z obciążonego przedmiotu w celu zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej zabezpieczonemu wierzycielowi;
Tytuł wykonawczy i klauzula wykonalności
Posiadanie tytułu egzekucyjnego nie upoważnia jeszcze wierzyciela do wszczęcia egzekucji. Sam tytuł egzekucyjny stwierdza jedynie istnienie po stronie dłużnika obowiązku konkretnego świadczenia na rzecz wierzyciela. Dokumentem, który daje możliwość wszczęcia postępowania egzekucyjnego, jest natomiast tytuł wykonawczy.
Tytuł wykonawczy to tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności, którą sąd nadaje w tzw. postępowaniu klauzulowym. Aby go uzyskać, wierzyciel musi wystąpić do sądu z wnioskiem o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności. Podczas postępowania sąd bada, czy dany dokument faktycznie jest tytułem wykonawczym oraz czy opisane w nim świadczenie nadaje się do egzekucji. Jeżeli zostaną spełnione te dwa warunki, wydany przez sąd wyrok zostanie zaopatrzony w klauzulę wykonalności, stając się tym samym tytułem wykonawczym, z którym wierzyciel może udać się już bezpośrednio do komornika i wszcząć postępowanie egzekucyjne.
W kwestii tytułów egzekucyjnych oraz wykonawczych warto skorzystać z pomocy doświadczonego adwokata, który złoży odpowiedni wniosek do sądu, załączy wszystkie niezbędne dokumenty oraz skieruje sprawę do komornika, w celu dalszego procedowania.
