Spadek a oszczędności na IKE i IKZE

Indywidualne Konto Emerytalne i Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego to ciekawe rozwiązania dla osób, które myślą o przyszłości i chcą zabezpieczyć swoją sytuację finansową na emeryturze. Istotną kwestią przy podejmowaniu decyzji o rozpoczęciu oszczędzania w tej formie jest dziedziczenie zgromadzonych środków. Wyjaśniamy, co się dzieje z kapitałem na wypadek śmierci posiadacza IKE albo IKZE.

IKE i IKZE – co to?

IKE – czyli Indywidualne Konto Emerytalne – oraz IKZE – Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego – to formy dobrowolnego oszczędzania pieniędzy na emeryturę, które różnią się warunkami, w tym przede wszystkim w zakresie limitu wpłat, opodatkowania i zasad wypłaty środków. Dla przykładu IKZE daje możliwość odliczenia wpłat od podatku, a co za tym idzie – obniżenia podatku dochodowego. IKE jest z kolei doceniane za szybszą możliwość wypłaty środków z zachowaniem maksymalnych korzyści.

Posiadacz może mieć w tym samym czasie jedno Indywidualne Konto Emerytalne oraz jedno Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego. W Polsce zarejestrowanych jest łącznie blisko 1,5 miliona takich kont, dlatego stosunkowo często pojawia się pytanie, czy zgromadzone środki mogą podlegać dziedziczeniu.

Czy kapitał zgromadzony w IKE i IKZE może podlegać dziedziczeniu?

Środki zgromadzone na Indywidualnym Koncie Emerytalnym oraz Indywidualnym Koncie Zabezpieczenia Emerytalnego należą do posiadacza i dają mu dowolność w zakresie dysponowania, z zastrzeżeniem warunków wypłaty oraz jej kosztów.

Prywatność pieniędzy na koncie wiąże się z możliwością ich przekazania określonym osobom na wypadek śmierci. Dzięki temu posiadacz konta nie musi się martwić, że oszczędzone środki przepadną. III filar emerytalny jest tym samym bezpiecznym narzędziem, które pozwala zabezpieczyć siebie i bliskich w obliczu niskich emerytur z I i II filaru systemu. Aby mieć pewność, że na wypadek śmierci środki trafią do wybranej osoby, warto zawczasu zadbać o dopełnienie formalności w tym zakresie.

Kto otrzyma środki z IKE i IKZE po śmierci posiadacza?

Osobę, która ma otrzymać środki z IKE albo IKZE po śmierci posiadacza, można wskazać już podczas zawierania umowy o prowadzenie konta. Właściciel ma alternatywnie prawo podać kilku uposażonych, a nawet określić ich procentowy udział w zgromadzonym kapitale (jeśli tego nie zrobi, podział odbędzie się po równo). Dyspozycja może być za życia w każdym czasie zmieniona. Taki sposób podziału pieniędzy przyspiesza ich przekazanie uprawnionym na wypadek śmierci posiadacza, ponieważ nie wymaga przeprowadzenia postępowania spadkowego.

Jeżeli właściciel nie wskazał uposażonych, środki zgromadzone na IKE lub IKZE wchodzą w skład masy spadkowej i podlegają ogólnym zasadom dziedziczenia. Pierwszeństwo mają postanowienia testamentu. Gdy posiadacz sporządził taki dokument, należy przeanalizować jego zapisy i na tej podstawie ustalić grono uprawnionych do odłożonych środków. W razie braku testamentu zastosowanie będzie miało dziedziczenie ustawowe. Pierwszeństwo mają małżonek i dzieci, a w dalszej kolejności m.in. rodzice, rodzeństwo oraz dziadkowie. Warto jednak pamiętać, że formalności związane z postępowaniem spadkowym mogą potrwać, więc wypłata się opóźni.

Jak uzyskać środki po zmarłym z IKE lub IKZE?

Uprawnieni do odbioru środków zgromadzonych na IKE lub IKZE muszą zgłosić się po ich odbiór. Jeśli wiesz, że zmarły miał takie konto, przekaż informację o śmierci posiadacza do instytucji, dostarczając akt zgonu i złóż wniosek o wypłatę środków, wskazując wybraną formę wypłaty. To od uprawnionych zależy, czy zdecydują się na przelew na rachunek bankowy (jednorazowo albo w częściach), czy przeprowadzą wypłatę transferową – z IKE do swojego IKE albo PPE, a z IKZE jedynie do innego IKZE.

Uposażeni ubiegający się o wypłatę muszą jedynie przedstawić akt zgonu posiadacza i dokument tożsamości. Jeśli nie wskazano uprawnionych do podziału i zastosowanie będzie miał porządek dziedziczenia, trzeba dodatkowo dostarczyć prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku bądź akt poświadczenia dziedziczenia oraz zgodne oświadczenie wszystkich spadkobierców o sposobie podziału środków zgromadzonych przez oszczędzającego bądź prawomocne postanowienia sądu o dziale spadku oraz dokumenty stwierdzające tożsamość spadkobierców.

Czy od odziedziczonych środków z IKE i IKZE trzeba odprowadzić podatek?

Pieniądze odziedziczone po zmarłym posiadaczu Indywidualnego Konta Emerytalnego są zwolnione z podatku od zysków kapitałowych (tzw. podatek Belki), a także od podatku dochodowego oraz podatku od spadków i darowizn. Nie ma przy tym znaczenia, na jaki sposób wypłaty zdecydują się uprawnieni – wypłatę transferową czy na konto bankowe.

Nieco inne zasady obowiązują w przypadku Indywidualnego Konta Zabezpieczenia Emerytalnego. O ile uprawnieni nie zapłacą podatku od spadków i darowizn, to muszą się przygotować na obciążenie zryczałtowanym podatkiem dochodowym 10%. Jedyny wyjątek stanowi sytuacja, w której spadkobiercy po śmierci posiadacza przeprowadzą wypłatę transferową. W takim wypadku podatek będzie musiał zostać zapłacony dopiero przy wypłacie z IKZE.