Zatrzymanie obywatelskie

Od czasu do czasu, portale informacyjne alarmują o kolejnym obywatelskim zatrzymaniu pijanego kierowcy czy obezwładnieniu agresywnego pasażera w środku komunikacji publicznej – doniesienia medialne dostarczają wielu szczegółów na temat wzorowych osób, którzy zauważyli niepokojące zachowanie innych kierowców i ujęli ich zapobiegając być może wielu wypadkom na drodze.

Warto jednak pamiętać, że tzw. obywatelskie zatrzymanie jest uregulowane na gruncie polskiego kodeksu postępowania cywilnego i aby konkretne zachowanie można było nazwać ujęciem w rozumieniu tego przepisu, muszą zostać spełnione określone przesłanki. 

Zgodnie z art. 243 Kodeksu postępowania karnego (KPK): §1. Każdy ma prawo ująć osobę na gorącym uczynku przestępstwa lub w pościgu podjętym bezpośrednio po jego popełnieniu, jeżeli zachodzi obawa ukrycia się tej osoby lub nie można ustalić jej tożsamości. §2. Osobę ujętą należy niezwłocznie oddać w ręce Policji.

Ujęcie obywatelskie to, przede wszystkim, uprawnienie osoby będącej świadkiem przestępstwa, nie obowiązek – zatrzymać osobę można w pewien sposób w zastępstwie Policji (czy innego uprawnionego organu), jeśli z okoliczności sprawy jasno wynika, że sprawca może np. uciec albo, jak to bywa w przypadku pijanych kierowców, sprowadzić zagrożenie katastrofy komunikacyjnej. Zatrzymanie obywatelskie stanowi reakcję na czyn popełniany przez inną osobę.

Kto może dokonać obywatelskiego zatrzymania

Art. 243 KPK jest przepisem odnoszącym się do szerokiego kręgu osób, nie tylko ewentualnego pokrzywdzonego – zatrzymania może dokonać każdy. Przepis ten nie odnosi się jednak do ujęcia przez Policję. Co istotne, w ramach ujęcia obywatelskiego użycie siły fizycznej jest dopuszczalne, jeśli zajdzie taka konieczność (szarpanina ze złodziejem usiłującym kradzież torebki).

Ujęcie na gorącym uczynku

Aby można było mówić o ujęciu obywatelskim, dana osoba musi zostać złapana na gorącym uczynku przestępstwa. Co to oznacza? Zgodnie z art. 243 KPK ująć można osobę, która w danym momencie popełnia przestępstwo lub już je popełniła, ale jeszcze nie oddaliła się z miejsca zdarzenia. Może to być przyłapanie na próbie włamania się do sklepu spożywczego czy prowadzenie samochodu pod wpływem alkoholu (a nawet samo kierowanie się do niego w stanie wskazującym na spożycie alkoholu).

Pościg

Obywatelskie zatrzymanie jest możliwe w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przez sprawcę przestępstwa, przy czym pojęcie pościgu jest tu rozumiane nie tylko w tradycyjny sposób udania się za kimś w pogoń w celu schwytania go (np. pościg za złodziejem przyłapanym na kradzieży), ale również jako działania podjęte w celu ustalenia miejsca przebywania sprawcy i ujęcia go (poszukiwanie sprawcy przestępstwa po zauważeniu świeżych śladów w ogrodzie na tyłach domu).

Ukrycie się sprawcy lub jego nieustalona tożsamość

Aby można było mówić o obywatelskim zatrzymaniu, nie wystarczy, że dana osoba ujmie kogoś na gorącym uczynku lub w pościgu – polskie prawo wymaga, aby takie zatrzymanie było legalne, zatem konieczne jest, aby:

1. zachodziła obawa ukrycia się lub,
2. nie było możliwości ustalenia tożsamości sprawcy.

Innymi słowy, chodzi o sytuacje, w których nieujęcie sprawcy mogłoby utrudnić dalsze postępowanie wskutek jego ukrycia się (zwłaszcza jeśli podjął się próby ucieczki) lub nieznanej tożsamości. Jeżeli tożsamość jest możliwa do ustalenia albo wręcz znana i nie istnieje obawa ukrycia się sprawcy, nie ma powodów do ujęcia go na podstawie art. 243 KPK.

Przekazanie Policji

Ostatnią przesłanką określającą legalność obywatelskiego zatrzymania jest niezwłoczne przekazanie zatrzymanego Policji. Za przekazanie Policji uznawana jest również sytuacja, gdy właścicielowi mieszkania uda się zamknąć w nim włamywacza i niezwłocznie wezwać Policję. Niezwłocznie oznacza czas potrzebny do wezwania Policji i oczekiwania na jej przybycie albo doprowadzenia na komisariat Policji. Przetrzymywanie ujętego dłużej niż jest to konieczne może być uznane za popełnienie przestępstwa pozbawienia wolności. 

Obywatelskie zatrzymanie a wykroczenie

Ujęcie obywatelskie jest również przewidziane w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia – w art. 45 § 2 wprost wskazano, że art. 243 KPK ma zastosowanie do spraw o charakterze wykroczeniowym (jak wybryki chuligańskie).

Obywatelskie zatrzymanie – pomoc prawna

W przypadku tak często używanego w mediach pojęcia “obywatelskiego zatrzymania”, warto znać jego definicję obowiązującą w polskim prawie. Zdarza się, że tego rodzaju ujęcie jest pojmowane w niewłaściwy sposób – nieczęsto bowiem pamięta się o wszystkich koniecznych przesłankach, które składają się na istotę ujęcia obywatelskiego.

Obywatelskie zatrzymanie będzie legalne tylko, jeśli zostaną spełnione wszystkie wymienione powyżej warunki. W sytuacji nieprawidłowego obywatelskiego zatrzymania należy liczyć się nawet z odpowiedzialnością cywilną lub karną.

Od czasu do czasu, portale informacyjne alarmują o kolejnym obywatelskim zatrzymaniu pijanego kierowcy czy obezwładnieniu agresywnego pasażera w środku komunikacji publicznej – doniesienia medialne dostarczają wielu szczegółów na temat wzorowych osób, którzy zauważyli niepokojące zachowanie innych kierowców i ujęli ich zapobiegając być może wielu wypadkom na drodze.

Warto jednak pamiętać, że tzw. obywatelskie zatrzymanie jest uregulowane na gruncie polskiego kodeksu postępowania cywilnego i aby konkretne zachowanie można było nazwać ujęciem w rozumieniu tego przepisu, muszą zostać spełnione określone przesłanki. 

Zgodnie z art. 243 Kodeksu postępowania karnego (KPK): §1. Każdy ma prawo ująć osobę na gorącym uczynku przestępstwa lub w pościgu podjętym bezpośrednio po jego popełnieniu, jeżeli zachodzi obawa ukrycia się tej osoby lub nie można ustalić jej tożsamości. §2. Osobę ujętą należy niezwłocznie oddać w ręce Policji.

Ujęcie obywatelskie to, przede wszystkim, uprawnienie osoby będącej świadkiem przestępstwa, nie obowiązek – zatrzymać osobę można w pewien sposób w zastępstwie Policji (czy innego uprawnionego organu), jeśli z okoliczności sprawy jasno wynika, że sprawca może np. uciec albo, jak to bywa w przypadku pijanych kierowców, sprowadzić zagrożenie katastrofy komunikacyjnej. Zatrzymanie obywatelskie stanowi reakcję na czyn popełniany przez inną osobę.

Kto może dokonać obywatelskiego zatrzymania

Art. 243 KPK jest przepisem odnoszącym się do szerokiego kręgu osób, nie tylko ewentualnego pokrzywdzonego – zatrzymania może dokonać każdy. Przepis ten nie odnosi się jednak do ujęcia przez Policję. Co istotne, w ramach ujęcia obywatelskiego użycie siły fizycznej jest dopuszczalne, jeśli zajdzie taka konieczność (szarpanina ze złodziejem usiłującym kradzież torebki).

Ujęcie na gorącym uczynku

Aby można było mówić o ujęciu obywatelskim, dana osoba musi zostać złapana na gorącym uczynku przestępstwa. Co to oznacza? Zgodnie z art. 243 KPK ująć można osobę, która w danym momencie popełnia przestępstwo lub już je popełniła, ale jeszcze nie oddaliła się z miejsca zdarzenia. Może to być przyłapanie na próbie włamania się do sklepu spożywczego czy prowadzenie samochodu pod wpływem alkoholu (a nawet samo kierowanie się do niego w stanie wskazującym na spożycie alkoholu).

Pościg

Obywatelskie zatrzymanie jest możliwe w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przez sprawcę przestępstwa, przy czym pojęcie pościgu jest tu rozumiane nie tylko w tradycyjny sposób udania się za kimś w pogoń w celu schwytania go (np. pościg za złodziejem przyłapanym na kradzieży), ale również jako działania podjęte w celu ustalenia miejsca przebywania sprawcy i ujęcia go (poszukiwanie sprawcy przestępstwa po zauważeniu świeżych śladów w ogrodzie na tyłach domu).

Ukrycie się sprawcy lub jego nieustalona tożsamość

Aby można było mówić o obywatelskim zatrzymaniu, nie wystarczy, że dana osoba ujmie kogoś na gorącym uczynku lub w pościgu – polskie prawo wymaga, aby takie zatrzymanie było legalne, zatem konieczne jest, aby:

1. zachodziła obawa ukrycia się lub,
2. nie było możliwości ustalenia tożsamości sprawcy.

Innymi słowy, chodzi o sytuacje, w których nieujęcie sprawcy mogłoby utrudnić dalsze postępowanie wskutek jego ukrycia się (zwłaszcza jeśli podjął się próby ucieczki) lub nieznanej tożsamości. Jeżeli tożsamość jest możliwa do ustalenia albo wręcz znana i nie istnieje obawa ukrycia się sprawcy, nie ma powodów do ujęcia go na podstawie art. 243 KPK.

Przekazanie Policji

Ostatnią przesłanką określającą legalność obywatelskiego zatrzymania jest niezwłoczne przekazanie zatrzymanego Policji. Za przekazanie Policji uznawana jest również sytuacja, gdy właścicielowi mieszkania uda się zamknąć w nim włamywacza i niezwłocznie wezwać Policję. Niezwłocznie oznacza czas potrzebny do wezwania Policji i oczekiwania na jej przybycie albo doprowadzenia na komisariat Policji. Przetrzymywanie ujętego dłużej niż jest to konieczne może być uznane za popełnienie przestępstwa pozbawienia wolności. 

Obywatelskie zatrzymanie a wykroczenie

Ujęcie obywatelskie jest również przewidziane w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia – w art. 45 § 2 wprost wskazano, że art. 243 KPK ma zastosowanie do spraw o charakterze wykroczeniowym (jak wybryki chuligańskie).

Obywatelskie zatrzymanie – pomoc prawna

W przypadku tak często używanego w mediach pojęcia “obywatelskiego zatrzymania”, warto znać jego definicję obowiązującą w polskim prawie. Zdarza się, że tego rodzaju ujęcie jest pojmowane w niewłaściwy sposób – nieczęsto bowiem pamięta się o wszystkich koniecznych przesłankach, które składają się na istotę ujęcia obywatelskiego.

Obywatelskie zatrzymanie będzie legalne tylko, jeśli zostaną spełnione wszystkie wymienione powyżej warunki. W sytuacji nieprawidłowego obywatelskiego zatrzymania należy liczyć się nawet z odpowiedzialnością cywilną lub karną.

Od czasu do czasu, portale informacyjne alarmują o kolejnym obywatelskim zatrzymaniu pijanego kierowcy czy obezwładnieniu agresywnego pasażera w środku komunikacji publicznej – doniesienia medialne dostarczają wielu szczegółów na temat wzorowych osób, którzy zauważyli niepokojące zachowanie innych kierowców i ujęli ich zapobiegając być może wielu wypadkom na drodze.

Warto jednak pamiętać, że tzw. obywatelskie zatrzymanie jest uregulowane na gruncie polskiego kodeksu postępowania cywilnego i aby konkretne zachowanie można było nazwać ujęciem w rozumieniu tego przepisu, muszą zostać spełnione określone przesłanki. 

Zgodnie z art. 243 Kodeksu postępowania karnego (KPK): §1. Każdy ma prawo ująć osobę na gorącym uczynku przestępstwa lub w pościgu podjętym bezpośrednio po jego popełnieniu, jeżeli zachodzi obawa ukrycia się tej osoby lub nie można ustalić jej tożsamości. §2. Osobę ujętą należy niezwłocznie oddać w ręce Policji.

Ujęcie obywatelskie to, przede wszystkim, uprawnienie osoby będącej świadkiem przestępstwa, nie obowiązek – zatrzymać osobę można w pewien sposób w zastępstwie Policji (czy innego uprawnionego organu), jeśli z okoliczności sprawy jasno wynika, że sprawca może np. uciec albo, jak to bywa w przypadku pijanych kierowców, sprowadzić zagrożenie katastrofy komunikacyjnej. Zatrzymanie obywatelskie stanowi reakcję na czyn popełniany przez inną osobę.

Kto może dokonać obywatelskiego zatrzymania

Art. 243 KPK jest przepisem odnoszącym się do szerokiego kręgu osób, nie tylko ewentualnego pokrzywdzonego – zatrzymania może dokonać każdy. Przepis ten nie odnosi się jednak do ujęcia przez Policję. Co istotne, w ramach ujęcia obywatelskiego użycie siły fizycznej jest dopuszczalne, jeśli zajdzie taka konieczność (szarpanina ze złodziejem usiłującym kradzież torebki).

Ujęcie na gorącym uczynku

Aby można było mówić o ujęciu obywatelskim, dana osoba musi zostać złapana na gorącym uczynku przestępstwa. Co to oznacza? Zgodnie z art. 243 KPK ująć można osobę, która w danym momencie popełnia przestępstwo lub już je popełniła, ale jeszcze nie oddaliła się z miejsca zdarzenia. Może to być przyłapanie na próbie włamania się do sklepu spożywczego czy prowadzenie samochodu pod wpływem alkoholu (a nawet samo kierowanie się do niego w stanie wskazującym na spożycie alkoholu).

Pościg

Obywatelskie zatrzymanie jest możliwe w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przez sprawcę przestępstwa, przy czym pojęcie pościgu jest tu rozumiane nie tylko w tradycyjny sposób udania się za kimś w pogoń w celu schwytania go (np. pościg za złodziejem przyłapanym na kradzieży), ale również jako działania podjęte w celu ustalenia miejsca przebywania sprawcy i ujęcia go (poszukiwanie sprawcy przestępstwa po zauważeniu świeżych śladów w ogrodzie na tyłach domu).

Ukrycie się sprawcy lub jego nieustalona tożsamość

Aby można było mówić o obywatelskim zatrzymaniu, nie wystarczy, że dana osoba ujmie kogoś na gorącym uczynku lub w pościgu – polskie prawo wymaga, aby takie zatrzymanie było legalne, zatem konieczne jest, aby:

1. zachodziła obawa ukrycia się lub,
2. nie było możliwości ustalenia tożsamości sprawcy.

Innymi słowy, chodzi o sytuacje, w których nieujęcie sprawcy mogłoby utrudnić dalsze postępowanie wskutek jego ukrycia się (zwłaszcza jeśli podjął się próby ucieczki) lub nieznanej tożsamości. Jeżeli tożsamość jest możliwa do ustalenia albo wręcz znana i nie istnieje obawa ukrycia się sprawcy, nie ma powodów do ujęcia go na podstawie art. 243 KPK.

Przekazanie Policji

Ostatnią przesłanką określającą legalność obywatelskiego zatrzymania jest niezwłoczne przekazanie zatrzymanego Policji. Za przekazanie Policji uznawana jest również sytuacja, gdy właścicielowi mieszkania uda się zamknąć w nim włamywacza i niezwłocznie wezwać Policję. Niezwłocznie oznacza czas potrzebny do wezwania Policji i oczekiwania na jej przybycie albo doprowadzenia na komisariat Policji. Przetrzymywanie ujętego dłużej niż jest to konieczne może być uznane za popełnienie przestępstwa pozbawienia wolności. 

Obywatelskie zatrzymanie a wykroczenie

Ujęcie obywatelskie jest również przewidziane w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia – w art. 45 § 2 wprost wskazano, że art. 243 KPK ma zastosowanie do spraw o charakterze wykroczeniowym (jak wybryki chuligańskie).

Obywatelskie zatrzymanie – pomoc prawna

W przypadku tak często używanego w mediach pojęcia “obywatelskiego zatrzymania”, warto znać jego definicję obowiązującą w polskim prawie. Zdarza się, że tego rodzaju ujęcie jest pojmowane w niewłaściwy sposób – nieczęsto bowiem pamięta się o wszystkich koniecznych przesłankach, które składają się na istotę ujęcia obywatelskiego.

Obywatelskie zatrzymanie będzie legalne tylko, jeśli zostaną spełnione wszystkie wymienione powyżej warunki. W sytuacji nieprawidłowego obywatelskiego zatrzymania należy liczyć się nawet z odpowiedzialnością cywilną lub karną.

Jeśli potrzebujesz pomocy skontaktuj się z nami, nasz adwokat pomoże rozwiązać problem. Skorzystaj z formularza kontaktowego i prześlij najważniejsze informacje o sprawie lub problemie.