Spis treści:
Sprawa rozwodowa w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą może się wiązać z dodatkowymi formalnościami w zakresie podziału majątku firmy. Nie każdy wie, że w ustroju wspólności majątkowej nawet całkowity brak zaangażowania jednego z małżonków w biznes drugiego z partnerów nie rozstrzyga praw do przedsiębiorstwa. Sprawdź, jak wygląda podział majątku firmy w razie rozwodu w zależności od formy prowadzenia działalności gospodarczej.
Co to jest majątek wspólny małżonków?
W chwili zawarcia małżeństwa z mocy prawa między małżonkami powstaje ustrój wspólności majątkowej, który trwa aż do rozwodu. W skład wspólnego majątku wchodzą wszystkie przedmioty nabyte przez partnerów, ich wynagrodzenie za pracę czy dochody z tego majątku.
Majątek osobisty to z kolei te składniki majątku, które należą tylko do jednego z partnerów. Jego zakres to przede wszystkim majątek nabyty przed ślubem oraz przychody dokładnie wskazane w przepisach, np. z praw autorskich i pokrewnych.
Jedynym wyjątkiem, w którym nie dojdzie automatycznie do powstania wspólności, jest podpisanie umowy o rozdzielności majątkowej, popularnie zwanej intercyzą. W takim wypadku strony mogą zgodnie ze swoją wolą ustalić, czy majątek wspólny w ogóle powstanie, a jeśli tak, to które przedmioty wejdą w jego skład.
Na czym polega podział majątku wspólnego po rozwodzie?
Jeśli pomiędzy małżonkami po ślubie powstał ustrój wspólności ustawowej, rozwód generuje dla nich istotne skutki w sferze finansowej. Majątek wspólny co do zasady dzieli się po połowie, jednak podział konkretnych składników między partnerów nie odbywa się automatycznie.
Majątek można podzielić w drodze umowy stron albo sądowego podziału. Pierwsze rozwiązanie jest stosowane, gdy między małżonkami istnieje zgoda co do sposobu podziału. Taką umowę można zawrzeć zarówno w czasie trwania małżeństwa, jak i po jego ustaniu. Konflikt w zakresie sposobu podzielenia majątku generuje konieczność skierowania sprawy do sądu.
Problemy może wywoływać kwestia ewentualnego podziału majątku przedsiębiorstwa po rozwodzie. Zasady w tym zakresie różnią się w zależności od formy, w jakiej prowadzona jest działalność.
Rozwód a majątek przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą
Założenie jednoosobowej działalności gospodarczej w trakcie trwania małżeńskiej wspólności majątkowej sprawia, że majątek firmy jest równoznaczny z majątkiem wspólnym małżonków. Wszystko, co należy do przedsiębiorstwa, jest tym samym również własnością małżonków. Tym samym po rozwodzie majątek firmy podlega podziałowi między partnerów.
Nie ma przy tym znaczenia, który z małżonków prowadził jednoosobową działalność gospodarczą. Nawet jeśli drugi z partnerów nie angażował się w biznes, wszelkie zyski czy zakupione za nie przedmioty stanowią wspólną własność.
Przedsiębiorstwo będzie stanowiło wyłączną własność jednego z małżonków jedynie w sytuacji, gdy działalność została założona przed zawarciem związku małżeńskiego lub od początku jego trwania małżonkowie podpisali intercyzę.
Czy majątek spółki cywilnej trzeba dzielić po rozstaniu?
Spółka cywilna to specyficzna forma prowadzenia działalności, która nie stanowi odrębnego podmiotu prawnego, a jest jedynie umową zawartą między wspólnikami. Z tego powodu majątek spółki stanowi w praktyce współwłasność łączną osób, które ją podpisały. Każdy ze wspólników jest tak samo uprawniony do tego majątku, ponieważ nie istnieją w nim żadne udziały.
W zakres majątku spółki cywilnej wchodzi wszystko, co było wniesione do niej jako wkład oraz zostało przez nią wytworzone, a także wszelkie zgromadzone środki pieniężne. Rzeczy nabyte ze środków spółki pozostają w majątku wspólników i nawet jeśli jeden z nich pozostaje w ustroju wspólności majątkowej, nie wchodzą do majątku wspólnego małżonków.
Tym samym przy rozwodzie partner, który nie jest wspólnikiem spółki cywilnej, nie ma prawa do żadnej części jej majątku aż do chwili rozwiązania umowy. Rozliczeniu będą z kolei podlegać przypadające na danego wspólnika zyski przysługujące w trakcie trwania spółki oraz wkłady, które zostały wniesione do niej z majątku wspólnego.
Podział majątku wspólnego małżonków a spółki osobowe i kapitałowe
W przypadku spółek osobowych – czyli spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej i komandytowo-akcyjnej – majątek podmiotu to masa majątkowa odrębna od majątku wspólników. Taka sama sytuacja występuje w przypadku spółek kapitałowych – tzn. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej.
Z tego powodu aż do momentu podziału spółki np. w drodze likwidacji małżonek wspólnika nie ma prawa do żadnego składnika tego majątku. Dopiero po przeprowadzeniu podziału przyznana część majątku spółki wejdzie do majątku wspólnego małżonków i będzie podlegać dalszemu podziałowi w razie rozwodu, o ile intercyza nie stanowi inaczej.
Gdyby jednak okazało się, że wkład do spółki bądź udziały lub akcje zostały pokryte z majątku wspólnego małżonków, a nie z majątku osobistego, przy podziale majątku wspólnego małżonek będzie mógł dochodzić rozliczenia poniesionych na ten cel nakładów.
