Wśród społeczeństwa panuje błędne przekonanie, że osiągnięcie pełnoletniości przez osobę uprawnioną do alimentów, ukończenie przez nią edukacji lub podjęcie jakiegokolwiek zatrudnienia, zwalnia rodzica zobowiązanego do uiszczania świadczeń alimentacyjnych od odpowiedzialności.
Tymczasem, art. 133 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego stanowi, że rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z jego majątku, wystarczają na pokrycie kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Ponadto, rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.
Do kiedy faktycznie rodzic zobowiązany jest do płacenia alimentów?
Obowiązek alimentacyjny rodziców względem dzieci może zostać uchylony od chwili uzyskania przez osobę uprawnioną samodzielności. Powyższa przesłanka powinna być rozpatrywana z uwzględnieniem możliwości podjęcia przez dziecko zatrudnienia przy dokonaniu obiektywnej oceny jego sytuacji osobistej i życiowej.
Sytuacja osobista i życiowa dotyczy okoliczności takich jak: sytuacja na rynku pracy, ukończenie edukacji, podjęcie studiów wyższych, chęć dalszego podwyższania swoich umiejętności i przygotowania do zawodu
Czy można się uchylić od obowiązku alimentacyjnego?
W przypadku, gdy świadczenia alimentacyjne połączone są z nadmiernym dla rodziców uszczerbkiem, a dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się, a także, gdy żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, osoba zobowiązana do świadczeń alimentacyjnych może żądać uchylenia ciążącego na niej obowiązku.
Należy podkreślić, że dokonując oceny zaistnienia okoliczności umożliwiających rodzicom uchylenie obowiązku alimentacyjnego, sąd będzie badać zaistnienie obiektywnej możliwości usamodzielnienia się dziecka, a nie sam fakt uzyskania samodzielności. W przypadku zatem, gdy dziecko, pomimo możliwości podjęcia zatrudnienia, nie czyni starań w tym kierunku, oczekując wyłącznie wsparcia rodziców, można uznać, że istnieją przesłanki do uchylenia się przez zobowiązanego do świadczenia alimentacyjnego od ciążących na nim zobowiązań.
Nadmierny dla rodziców uszczerbek może być rozpatrywany wyłącznie pod kątem znalezienia się rodziców w niedostatku. Powyższe znajduje potwierdzenie w wyroku z dnia 21 czerwca 2016 r. Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, w sprawie o sygn. akt: I ACa 297/16, w którym wskazano, że ,,należy wyraźnie podkreślić, że przy zasądzaniu alimentów od osób zobowiązanych do alimentacji granicą, której nie można przekroczyć jest granica niedostatku”. Oznacza to, że obowiązek alimentacyjny osób zobowiązanych nie obejmuje kwot niezbędnych do pokrycia usprawiedliwionych potrzeb zobowiązanego, by nie wpędzić go w stan niedostatku.”
Powództwo o uchylenie obowiązku alimentacyjnego
Osoba zobowiązana do świadczenia alimentacyjnego, może uwolnić się od odpowiedzialności wyłącznie w drodze powództwa o uchylenie obowiązku alimentacyjnego.
Sądem właściwym w sprawach o uchylenie obowiązku alimentacyjnego jest sąd rejonowy, wydział rodzinny i nieletnich, właściwy dla miejsca zamieszkania dziecka. opłat od pozwu wynosi 5% sumy wartości alimentów za okres 12 miesięcy.
Kontynuowanie edukacji przez dziecko
Jak już wspomniano powyżej, zasadniczo, rodzice obowiązani są do utrzymywania i wychowywania dziecka, do czasu osiągnięcia przez nie samodzielności życiowej, m.in. przy uwzględnieniu kontynuowania edukacji lub doskonalenia zawodowego po uzyskaniu pełnoletniości.
Edukacja oraz doskonalenie zawodowe obejmuje:
⦁ podjęcie studiów, zarówno w trybie dziennym, jak i zaocznym
⦁ podjęcie kolejnego kierunku na studiach, zarówno w trybie studiów stacjonarnych, jak i niestacjonarnych
⦁ uczęszczanie na kursy doszkalające darmowe oraz płatne,
⦁ uczęszczanie na kursy doskonalenia zawodowego darmowe oraz płatne.
Jeżeli dziecko kontynuuje naukę, uczęszczając do szkoły wieczorowej lub zaocznej, uczy się zawodu, uczęszcza na kurs doskonalenia zawodowego, to za usprawiedliwione należy uznać dalsze alimentowanie go. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12.02.1998 r., w sprawie o sygn. akt I CKN 499/97 wskazał, że „nawet zdobycie dwóch zawodów przez dziecko nie uwalnia rodziców od obowiązku świadczenia alimentów, jeżeli taki uprawniony podejmuje studia. Wykładnia art. 133 § 1 nie może bowiem pozostawać w oderwaniu od art. 94, który nakłada na rodziców obowiązek troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i należytego przygotowania go do pracy dla dobra społeczeństwa, odpowiednio do jego uzdolnień. Jest przy tym oczywiste, że jedynie efektywne studiowanie pozwala uprawnionemu liczyć na alimentowanie go”.
Zaniedbywanie obowiązków przez uprawnionego
Podkreślić należy, że zgodnie z jednolitym stanowiskiem orzecznictwa, rodzice mogą uwolnić się od ciążącego na nich obowiązku, gdy dziecko nie czyni odpowiednich starań, zaniedbuje swoje obowiązki, nie uczęszcza na zajęcia, powtarza lata studiów.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 1998 r., w sprawie o sygn. akt I CKN 499/97 ,,Po drugie podjęta nauka musi przebiegać z sukcesami. Jeżeli dziecko otrzymuje negatywne oceny z egzaminów, ma niską frekwencję, powtarza lata studiów lub też zmienia kierunki (nie uzyskując żadnych efektów na jakimkolwiek z nich) to wtedy taką sytuację należy ocenić negatywnie. Alimenty należą się bowiem za czas efektywnej nauki, dającej przekonanie, iż dziecko ukończy ją w rozsądnym terminie i dzięki zdobytemu wykształceniu polepszyć swoją sytuację na rynku pracy. Przy ocenie zasadności podjęcia dalszej edukacji może mieć znaczenie także przebieg nauki w szkole średniej. Również często sądu uznają za nieuzasadnione podejmowanie kolejnych studiów, po zdobyciu już przez dziecko tytułu magistra”.
Zapoznaj się również z informacją na temat -> Podjęcie pracy a alimenty
Alimenty – pomoc prawnika
Z uwagi na złożoność spraw dotyczących obowiązku alimentacyjnego oraz szereg indywidualnych przesłanek badanych każdorazowo przez sąd, zasadne jest skorzystanie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, który udzieli wsparcia przy odpowiednim sformułowaniu żądań oraz uzasadnienia pozwu.
