W przypadku zadłużenia, którego dłużnik nie może spłacić lub uchyla się od jego zapłaty można wszcząć postępowanie sądowe. Na podstawie orzeczenia sądowego komornik wszczyna egzekucję, ale niestety, dłużnik nie posiada źródła utrzymania ani wartościowych przedmiotów, których licytacja mogłaby zaspokoić roszczenia wierzyciela. Egzekucja nie musi okazywać się bezskuteczną, jeśli osoba zadłużona posiada nieruchomość będącą częścią wspólną małżonków. Wspomniana możliwość jest zdeterminowana jednak kilkoma czynnikami, a reguluje je Kodeks rodzinny i opiekuńczy.
Kiedy jest możliwa egzekucja nieruchomości ze wspólnoty majątkowej?
Egzekucja nieruchomości będącej majątkiem wspólnym małżonków jest możliwa, gdy wierzyciel uzyskał klauzulę wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika. Aby wierzyciel mógł taką klauzulę uzyskać, będzie musiał udowodnić dokumentem urzędowym lub prywatnym, że wierzytelność powstała za zgodą współmałżonka. Przykładem dokumentu urzędowego jest akt notarialny, a prywatnego zgoda na zawarcie umowy czy poręczenie za dług. Zgoda małżonka musi dotyczyć nie tylko zaciągnięcia długu, ale również warunków jego zaciągnięcia i treści umowy. Do samego wniosku o klauzulę wykonalności należy dołączyć także oryginał tytułu wykonawczego oraz odpis skrócony aktu małżeństwa.
Czy komornik może dokonać egzekucji z majątku prywatnego małżonka?
Komornik w toku postępowania egzekucyjnego z klauzulą wykonalności nie może zając przedmiotów czy nieruchomości będących wyłączną własnością współmałżonka dłużnika – nieznajdujące się we wspólnocie majątkowej. Mowa tutaj o przedmiotach:
• wygranych w sposób losowy (loteria, konkurs, teleturniej),
• odziedziczonych – spadek po dziadkach, rodzicach,
• nabytych przed zawarciem związku małżeńskiego (zakupione mieszkanie, działka, dom),
• użytku osobistego,
• prawa niezbywalne,
• nieruchomości będące wspólnością majątkową spółki
Wymienione przedmioty nie wchodzą w skład wspólnoty majątkowej, chyba że odrębna umowa (akt notarialny) wprowadziła je do niej.
Kiedy jeszcze sąd nie wyda klauzuli wykonalności?
Sąd w toku postępowania klauzulowego musi ustalić, czy dłużnik i małżonek pozostają w związku małżeńskim. Dlaczego? W przypadku, gdy sąd stwierdzi w momencie orzekania o klauzuli wykonalności brak związku małżeńskiego, to brak ten czyni odpowiedzialność majątkiem wspólnym bezprzedmiotową. W takiej sytuacji pozostaje wierzycielowi egzekucja długu jedynie z pozostałości po wspólnocie majątkowej. Mowa jest o przedmiotach, nieruchomościach pozostałych po podziale majątku, będących wyłączną własnością dłużnika.
Czy zajęcie nieruchomości z klauzulą wykonalności jest zawsze skuteczne?
Jeśli zostanie wszczęte postępowanie egzekucyjne z nieruchomości dłużnika będącą składową majątku wspólnego (czyli również własnością małżonka), to powstaje pewna niedogodność związana z rozporządzaniem nieruchomością. Zajęcie nieruchomości wiąże się ze wzmianką w księgach wieczystych o wszczęciu egzekucji, co w praktyce utrudnia rozporządzanie nieruchomością lub obciążenie jej. W tym wypadku wystarczy, że małżonek wspólnika wniesie protest przeciwko egzekucji, aby doprowadzić do umorzenia jej z zajętej nieruchomości.
Wierzyciel ma prawo do żądania podziału majątku
Wierzyciel w takiej sytuacji nie pozostaje bezradny, ponieważ może żądać zaspokojenia wierzytelności z udziału, jaki ma dłużnik w wyniku ustania wspólnoty majątkowej. Wprawdzie może żądać zaspokojenia z udziału przypadającego dłużnikowi w przypadku podziału, który następuje w wyniku ustania wspólnoty majątkowej, ale najpierw musi ów podział zaistnieć. Wierzyciel może złożyć wniosek o ustanowienie przymusowej rozdzielności majątkowej i przyczynić się do jej powstania. Możliwość taką daje wierzycielowi art. 52.1a. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Przesłanki, które na to zezwalają to:
• istnienie wierzytelności, czyli długu,
• posiadanie tytułu wykonawczego,
• potwierdzenie bezskutecznej egzekucji z majątku prywatnego dłużnika.
Przesłanka do przymusowego ustania wspólności majątkowej zaistnieje wtedy, gdy najpierw egzekucja z majątku prywatnego dłużnika okaże się całkowicie nieskuteczna.
Jakie możliwości otwiera ustanowienie rozdzielności majątkowej?
W przypadku, gdy sąd przychyli się do wniosku o przymusową rozdzielność majątkową, to majątek poprzednio objęty ustawową wspólnością małżeńską wejdzie w skład majątku prywatnego dłużnika w odpowiednim udziale. Zakładając, że małżonek stanie się w ½ prywatnym właścicielem nieruchomości, zaistnieje możliwość zajęcia uzyskanego mienia (nieruchomości) w toku egzekucji.
Sprawy o egzekucję nieruchomości będącej majątkiem wspólnym małżonków nie należą do najprostszych prawnie. Warto skorzystać z pomocy kancelarii prawnej, aby prawnik mógł doradzić w dalszym toku postępowania. Radca prawny pomoże napisać i złożyć stosowne wnioski, aby wreszcie egzekucja nieruchomości z majątku wspólnego okazała się skuteczna.
