Obowiązek alimentacyjny nie dotyczy tylko rodziców względem ich dzieci. Również dzieci są zobowiązane do alimentacji wobec swoich rodziców. Są to jednak mniej znane i rzadziej występujące przypadki.

Jak wynika z kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek opieki, czyli dostarczania środków utrzymania oraz wychowania, dotyczy krewnych w linii prostej. Z tego właśnie uregulowania wynika obowiązek alimentacyjny dotyczący zarówno rodziców względem dzieci, jak i dzieci względem swoich rodziców.

Czy rodzic ma prawo domagać się alimentów od swojego dziecka?

Według kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzice mają możliwość domagania się od swoich pełnoletnich dzieci świadczeń mających zapewnić im utrzymanie, o ile rodzice nie są w stanie zapewnić sobie tego samodzielnie. Przesłanki dotyczące obowiązku alimentacyjnego dzieci względem rodziców są ściśle określone. Główną przesłanką jest życie rodziców w niedostatku oraz w złej sytuacji finansowej. Kolejną jest oczywiście zdolność finansowa dziecka, które zostało pozwane jako płatnik alimentacyjny. Rodzic nie otrzyma więc alimentów od dziecka niepracującego lub żyjącego w niedostatku.

Czym jest ten niedostatek? Niedostatek określa się jako stan, w którym określona osoba nie jest w stanie zaspokoić uzasadnionych i niezbędnych do przeżycia potrzeb. Dlatego sąd, w sprawie o przyznanie alimentów od dziecka na rzecz rodzica, bada sytuację majątkową obu stron, aby stwierdzić, czy pozew oraz sytuacja życiowa jest uzasadniona do przyznania alimentów.

Dziecko, aby zostać obciążonym obowiązkiem alimentacyjnym wobec rodzica, musi mieć do tego wystarczające możliwości.

Co wpływa na możliwość realizowania świadczeń alimentacyjnych przez dziecko, względem rodzica?

• wynagrodzenie ze stosunku pracy
• premie i wszelkie dodatki do wynagrodzenia,
• wysokość pobieranych rent i emerytur,
• zgromadzone akcje i odsetki od nich,
• wszelkie inne dochody (np. z wynajmu mieszkania),
• lokaty, obligacje i wszelkie aktywa majątkowe,

Należy pamiętać, że aby sąd zasądził alimenty od dziecka względem rodziców, wszystkie przesłanki dotyczące niedostatku rodziców i możliwości zarobkowych oraz sytuacji finansowej dzieci, muszą zostać spełnione łącznie.

W jaki sposób obowiązek alimentacyjny może zostać wypełniany?

Sytuacja, w której rodzice występują do sądu z wnioskiem o nałożenie na dziecko obowiązku alimentacyjnego, występuje dość rzadko. Ma ona miejsce najczęściej w przypadku skłóconych rodzin lub rodzin borykających się z patologiami.

Rodzice podczas składania wniosku mogą wskazać, które dziecko ma zostać obciążone obowiązkiem alimentacyjnym. Kluczowym elementem jest jednak sytuacja finansowa dzieci i to na tej podstawie sąd określi, kto będzie wypłacał alimenty na rodziców.

Obowiązek alimentacyjny może być realizowany poprzez wsparcie finansowe, jak również poprzez dostarczanie pomocy materialnej w postaci:

• żywności,
• ubrań,
• opału na zimę,
• zakupu leków.

Jednakże Sąd orzeka jedynie w zakresie świadczeń pieniężnych. Dotychczasowa linia orzecznicza nie przewiduje możliwości zasądzenia alimentów “w naturze”.

Czym jest niegodność alimentacji?

Zdarzają się sytuacje, kiedy alimentów od dziecka żąda rodzic, który przez cały okres życia dziecka nie interesował się nim, nie łożył na jego utrzymanie, nie płacił na nie alimentów oraz nie uczestniczył w jego wychowaniu. Jeżeli w takiej sytuacji rodzic złoży pozew o alimenty względem siebie, dziecko może odmawiać realizacji obowiązku alimentacyjnego, posiłkując się argumentem, że roszczenie rodzica o alimenty stanowi sprzeczne z zasadami współżycia społecznego nadużycie przysługującego mu uprawnienia.