Kary za niepłacenie alimentów

Przestępstwo niepłacenia alimentów jest zagrożone karą ograniczenia czy pozbawienia wolności do lat dwóch. Zanim jednak nastąpi taka kara, muszą zostać spełnione określone okoliczności. Kiedy niepłacenie alimentów jest zagrożone sankcjami i jakie kary grożą uchylającemu się od obowiązku alimentacyjnego?

Z przepisów polskiego prawa jednoznacznie wynika, że uchylanie się od płacenia alimentów występuje wyłącznie wtedy, gdy wcześniej ten obowiązek został sprecyzowany przez określenie kwoty. Rodzic, który nie został objęty żadnym zobowiązaniem co do ściśle określonej kwoty alimentów, nie może zostać posądzony o uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego i nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej. Orzeczenie o wysokości alimentów może być dokonane przez:

•  orzeczenie sądowe (wyrok zasądzający alimenty, postanowienie udzielające zabezpieczenia roszczenia alimentacyjnego),
• ugodę zawartą przed sądem,
• ugodę zawartą przed innym organem,
• umowę zawartą pomiędzy zainteresowanymi stronami.

Każda z wyżej wymienionych form musi jednoznacznie wskazać kwotę, do której jest zobowiązany rodzic.

Niemożność wykonywania obowiązku alimentacyjnego

Nie każdy pozwany ma możliwość wykonywania obowiązku alimentacyjnego w określonej kwocie. Nie można nazwać niepłacenia alimentów „uchylaniem się” od obowiązku alimentacyjnego, gdy osoba zobowiązana:

• była pozbawiona wolności,
• miała status bezrobotnego (bez prawa do zasiłku, bez oferty pracy w urzędzie pracy),
• wymagała kosztownego leczenia lub ciężko chorowała,
• miała poza obowiązkiem alimentacyjnym liczne zobowiązania powstałe przed zobowiązaniem (szczególnie, jeśli doszło do zajęć komorniczych, które uniemożliwiały płacenie alimentów).

Należy jednak pamiętać, że wyżej wymienione okoliczności mogą wyłączyć odpowiedzialność alimentacyjną jedynie za ścisłe okresy. W pozostałych przypadkach np.: po wyleczeniu, brak wypełniania obowiązku alimentacyjnego jest już traktowany jako uchylanie się.

Kiedy następuje uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego?

Niepłacenie alimentów, a uchylanie się od płacenia alimentów, nie są tożsamymi terminami. Wbrew obiegowym sugestiom nie są to identyczne czynności. Przez pojęcie „uchyla się” rozumieć należy negatywny stosunek psychiczny osoby zobowiązanej do wykonywania nałożonego obowiązku. Przejawia się on w tym, że mimo obiektywnej możliwości wykonywania obowiązku alimentacyjnego, sprawca go nie wypełnia w wyniku złej woli. Przykładem zaniechania może być lekceważenie obowiązku czy unikanie ze względu na oszczędności, które są zbytkiem, a nie zaspokojeniem potrzeb życiowych.

Uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego, a wysokość zadłużenia

Ustawodawca zrezygnował z interpretacji uporczywego „uchylania się” od obowiązku alimentacyjnego i jednoznacznie przedstawił odpowiedzialność osoby, na którą nałożono ów obowiązek. W rozumieniu prawa odpowiedzialność za uporczywe uchylanie się od płatności alimentów dotyczy zaległości łącznej lub przekraczającej wysokość co najmniej 3 świadczeń okresowych lub gdy opóźnienie zaległego świadczenia wynosi co najmniej 3 miesiące.

Dla przykładu, jeśli osoba zobowiązana do alimentów nie płaciła przez trzy miesiące lub przez 6 miesięcy płaciła najwyżej połowę zobowiązania, co w efekcie daje zaległość 3 pełnych świadczeń, to znaczy, że dopuściła się uchylania od obowiązku alimentacyjnego.

Kary za uporczywe uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego

Za przestępstwo uporczywego uchylania się od obowiązku alimentacyjnego grozi kara grzywny, ograniczenia lub pozbawienia wolności do lat 2. Surowa kara, czyli 2 lata pozbawienia wolności jest stosowana, gdy osoba uchylająca się naraziła osobę uprawnioną do alimentów na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Podstawowe potrzeby to nie tylko minimum niezbędne do egzystencji (żywność, ubrania), ale także wykształcenie, przygotowanie zawodowe czy korzystanie z dóbr kulturalnych.

Osoba niepłacąca alimentów może ponieść również sankcje administracyjne stosowane przez organ administracyjny – np.: wójt, prezydent miasta. W przypadku orzeczenia sądowego o obowiązku alimentacyjnym i nieskuteczności egzekucji komorniczej osoba uchylająca:

• może mieć okresowo zatrzymane prawo jazdy,
• może zostać wpisana do rejestru dłużników,
• może zostać zobowiązana do rejestracji w urzędzie pracy, gdy nie płaciła w wyniku braku możliwości zarobkowania – brak zatrudnienia.

Kto składa wniosek o ściganie dłużnika?

W sprawie dotyczącej uporczywego uchylania się od płatności alimentów na dwoje dzieci tej samej matki, czyn traktowany jest jako jedno przestępstwo, a sprawca może zostać ukarany raz. Natomiast, gdy mamy do czynienia z uchylaniem się od obowiązku alimentacyjnego na dzieci żyjące osobno tj. w dwóch różnych rodzinach, to mamy do czynienia z dwoma przestępstwami. W tym wypadku każda osoba uprawniona musi złożyć odrębny wniosek, a spraw nie można łączyć.

Ściganie omawianego przestępstwa, beż względu na ilość rodzin, może rozpocząć:

• pokrzywdzony,
• organ pomocy społecznej,
• organ podejmujący działania wobec dłużnika alimentacyjnego,
• w przypadku małoletnich lub osób ubezwłasnowolnionych całkowicie albo częściowo przedstawiciel ustawowy.

Sprawy alimentacyjne to skomplikowany proces. Aby był skuteczny, musi przebiec zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Bez ustalenia odpowiedniej kwoty, wystąpienia długu i uchylania się od jego regulacji, nie można ukarać dłużnika alimentacyjnego. W tego typu sprawach nieoceniona staje się porada prawna. Prawnik czy kancelaria prawna zbada sprawę, a następnie pomoże przygotować niezbędne wnioski, pisma, a nawet pozwy.

Przeczytaj również artykuł na temat -> Jak ustalić wysokość alimentów